Sau sự xuất hiện ồ ạt của những TRUMP, MELANIA và LIBRA, cơn sốt memecoin trên Solana đang trở thành tâm điểm tranh luận trong cộng đồng Crypto. Có nhiều ý kiến cho rằng memecoin đã đến hồi kết, và quan trọng hơn, Solana có thể bị ảnh hưởng tiêu cực nếu điều này xảy ra.
Báo cáo mới nhất từ Messari mang đến cái nhìn chi tiết với những số liệu thực tế, giúp chúng ta đánh giá rõ hơn tác động của memecoin đối với hệ sinh thái Solana. Anh em hãy cùng Block24 điểm qua những điểm nhấn quan trọng nhất từ bản báo cáo này nhé!
Hệ sinh thái Solana có đang quá phụ thuộc vào memecoin?
Báo cáo của Messari không nghiên cứu sâu để chứng minh liệu memecoin đã kết thúc hay chưa, mà nhằm làm rõ mức độ phụ thuộc của nền kinh tế Solana vào các memecoin, và cách chúng ảnh hưởng sâu sắc đến hệ sinh thái này. Đây rất có thể là một mối quan ngại lớn cần được nhìn nhận một cách thẳng thắn.
Sau vụ bê bối liên quan đến token LIBRA, volume giao dịch memecoin trên Solana đã giảm xuống mức thấp nhất trong năm 2025. Mặc dù vậy, nó vẫn cao hơn so với mức đầu năm 2024, do đó, chưa thể khẳng định rằng memecoin đã “chết”.
Từ biểu đồ trên có thể thấy, volume giao dịch memecoin đạt đỉnh ở mức 22 tỷ USD ở thời điểm bùng nổ nhất của token TRUMP vào ngày 19/1/2025. Bắt đầu giảm dần sau khi xảy ra sự kiện liên quan đến LIBRA (vào ngày 14/2/2025).
Nhìn chung, nền kinh tế của Solana giống như một cỗ máy phụ thuộc vào volume giao dịch, đặc biệt là thông qua các sàn giao dịch phi tập trung (DEX). Điều này được thể hiện trong biểu đồ dưới đây, cho thấy mối tương quan chặt chẽ giữa volume giao dịch trên DEX và doanh thu của các ứng dụng trên Solana.
Thực ra, điều này là hoàn toàn bình thường đối với các blockchain có thông lượng cao. Nền kinh tế của Base - hệ sinh thái Layer 2 lớn nhất hiện tại cũng đang vận hành theo cách tương tự.
Nhưng điều đáng nói nằm ở động lực chính thúc đẩy đằng sau, với Solana, đó chủ yếu là các hoạt động liên quan đến memecoin.
Tỷ lệ volume giao dịch memecoin đang ở mức cực kỳ cao, chiếm tới 70% tổng volume giao dịch trên các DEX của Solana trong tháng 2/2025. Qua đó nhấn mạnh vai trò trung tâm của memecoin trong hệ sinh thái Solana.
Nếu chúng ta xem xét Base - đối thủ cạnh tranh hàng đầu của chính Solana, điều ngược lại đã xảy ra. Base đang dần đa dạng hóa, giảm sự phụ thuộc vào các giao dịch memecoin, dịch chuyển volume giao dịch sang các token dự án và các cặp giao dịch chính (ETH-USD, BTC-USD, ETH-BTC,...).
Ngoài ra, các giao thức tạo ra doanh thu lớn nhất trên Solana, chẳng hạn như Pump.fun, Photon, Raydium, Jupiter, và Jito, cũng chủ yếu liên quan đến hỗ trợ giao dịch memecoin.
Theo báo cáo của Messari, hơn 60% doanh thu ứng dụng trên Solana đến từ các hoạt động liên quan đến memecoin, như trading bot, launchpad (điển hình với pump.fun),... Tất cả chúng đã tạo ra hơn 3,3 tỷ đô la doanh thu hàng năm. Có lẽ sẽ không quá khi nói rằng, đây là các “ứng dụng memecoin”.
Sự phụ thuộc này càng trở nên nghiêm trọng hơn do các mối liên kết chặt chẽ trong nền kinh tế ứng dụng của Solana.
Pump.fun (một nền tảng tạo memecoin), Raydium (sàn DEX), Jupiter (công cụ tổng hợp giao dịch), Photon (DeFi), và Jito (giao thức MEV), có mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau.
Đúng vậy, mặc dù trông chúng có vẻ độc lập và có nhiệm vụ khác nhau, nhưng các ứng dụng này thực sự đang dựa vào nhau để duy trì doanh thu. Ví dụ, một memecoin được tạo trên Pump.fun có thể được giao dịch trên Raydium, sau đó được tối ưu hóa qua Jupiter, sử dụng Photon để quản lý, và cuối cùng tạo ra giá trị MEV trên Jito.
Điều này có nghĩa là một giao dịch memecoin duy nhất có thể tạo ra cơ hội doanh thu cho 5 ứng dụng khác nhau. Toàn bộ doanh thu liên ngành này lại dựa trên cùng một nền tảng volume giao dịch, hiện đang chiếm 50-70% là hoạt động memecoin.
Đến đây chúng ta có thể kết luận rằng, nền kinh tế Solana đang bị chi phối bởi các hoạt động giao dịch liên quan đến memecoin. Vậy điều này có thực sự nghiêm trọng?
"Nền kinh tế memecoin" Solana và những rủi ro tiềm ẩn
Từ góc độ blockchain, memecoin chưa bao giờ là một vấn đề tiêu cực. Đối với Solana, sự bùng nổ của memecoin là hệ quả tự nhiên nhờ khả năng cung cấp cơ sở hạ tầng mạnh mẽ, tối ưu chi phí và lợi thế dẫn đầu về trải nghiệm người dùng trên blockchain.
Những ưu điểm này giúp Solana trở thành một môi trường lý tưởng để memecoin phát triển. Với phí giao dịch thấp và tốc độ cao, các nhà phát triển và nhà giao dịch dễ dàng tạo, thử nghiệm và đầu cơ.
Về bản chất, blockchain nên đóng vai trò trung lập đối với mọi loại hình hoạt động, dù cho là memecoin hay gì đi nữa.
Tuy nhiên, memecoin hệ Solana rất dễ biến động và đã gây ra nhiều tranh cãi xung quanh chúng. Điển hình nhất mới đây là vụ việc liên quan đến thao túng giá thị trường của những nhân vật chính trị, lợi dụng các token meme trên Solana như TRUMP, MELANIA và LIBRA.
Hơn nữa, với việc memecoin mang lại lợi nhuận khổng lồ, các giao thức trên Solana dường như đang cố gắng tận dụng tối đa cơ hội này để thu hút dòng vốn và gia tăng doanh thu, bất chấp những rủi ro tiềm ẩn. Những nền tảng như Pump.fun, Raydium, Jupiter, Photon hay Jito đều là mảnh ghép quan trọng trong hệ sinh thái, nhưng tất cả đều gắn chặt với hoạt động giao dịch memecoin.
Trong tương lai, những phân khúc tài sản khác như DePIN, RWAs, stablecoin,... có thể dần thay thế memecoin và làm giảm mức độ ảnh hưởng của nó (tương tự như cách Base đang dần đạt được). Tuy nhiên, tại thời điểm hiện tại, không thể phủ nhận rằng Solana đang vận hành như một "nền kinh tế memecoin".
Điều này có thể gây ra hậu quả lớn: nếu volume giao dịch memecoin sụt giảm mạnh, toàn bộ hệ sinh thái Solana có thể chứng kiến sự sụt giảm doanh thu theo hiệu ứng domino.
Trong thời gian qua, bức tranh hào nhoáng về Solana chủ yếu được nhìn thấy thông qua sự tăng trưởng của các chỉ số cơ bản. Chúng không chỉ củng cố niềm tin của nhà đầu tư mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy giá trị của đồng SOL. Tuy nhiên, ít ai để ý rằng những chỉ số này lại đang bị phụ thuộc và dễ bị tác động bởi thị trường memecoin.
Hay nói cách khác, không nên tiếp tục đánh giá Solana dựa trên các chỉ số cơ bản liên quan đến hoạt động memecoin. Bởi vì chỉ cần thì một đợt thoái trào lớn của xu hướng memecoin, câu chuyện tăng trưởng của Solana sẽ nhanh chóng trở về vạch xuất phát.
Điều này sẽ dẫn đến sự thay đổi mạnh về mặt tâm lý thị trường, gây ra áp lực lên giá trị của SOL và khiến hệ sinh thái mất nhiều thời gian để phục hồi lại.
Liệu Solana có thể vượt qua giai đoạn khó khăn?
Trước mắt, nếu không có một làn sóng memecoin mới duy trì sự quan tâm của thị trường, Solana có thể đối mặt với một giai đoạn hết sức khó khăn. Nhất là trong giai đoạn thị trường có thể đã bước vào downtrend.
Tuy nhiên, dù những rủi ro trong ngắn và trung hạn là không thể phủ nhận, nhưng về dài hạn, hệ sinh thái Solana vẫn có nhiều tiềm năng phát triển. Nếu hệ sinh thái có thể dần đa dạng hóa và thu hút thêm nhiều loại hình tài sản khác ngoài memecoin, Solana hoàn toàn có thể giảm thiểu sự phụ thuộc vào một phân khúc quá dễ biến động.
Đây là thời điểm quan trọng để các dự án trong hệ sinh thái Solana tìm cách mở rộng mô hình kinh doanh, cắt giảm dần các hoạt động liên quan đến memecoin và tạo ra những nền tảng bền vững hơn, phù hơp cho phát triển dài hạn.
Anh em đánh giá như thế nào về hệ quả của cơn sốt memecoin trên Solana trong thời gian vừa qua? Liệu hệ sinh thái này có thể vượt qua giai đoạn khó khăn và tìm ra hướng đi mới? Hãy comment ý kiến của anh em xuống phía dưới để trao đổi cùng cộng đồng Block24 nhé!
Bình luận