Crypto x Robotics: Xu hướng hợp nhất giữa blockchain, AI và robot

Trong vài năm gần đây, robot đang bước vào giai đoạn tăng tốc nhờ trí tuệ nhân tạo, cảm biến và pin ngày càng rẻ hơn. Sự xuất hiện của mô hình AI chủ động (agentic AI) mở ra khả năng robot có thể tự học, tự vận hành và phối hợp với nhau mà không cần con người điều khiển liên tục. 

Song song với đó, blockchain đang được xem là “mảnh ghép còn thiếu” để giải quyết các vấn đề như định danh, thanh toán, quyền sở hữu và lưu trữ dữ liệu cho robot. Morgan Stanley dự báo đến năm 2050, thị trường robot hình người có thể đạt 5 nghìn tỷ USD với gần một tỷ thiết bị, cho thấy nhu cầu cấp bách về hạ tầng kỹ thuật số an toàn và minh bạch. 

Trong bài viết này, Block24 sẽ cùng anh em khám phá vì sao Crypto x Robotics đang trở thành chủ đề nóng và đâu là cơ hội cũng như thách thức của xu hướng này nhé. Bắt đầu thôi!

Vì sao “Crypto x Robotics” trở thành chủ đề nóng?

Crypto x Robotics có thể trở thành trending hot trong thời gian tới bởi những lý do sau đây:

• Robot ngày càng phổ biến và rẻ hơn: Nhờ tiến bộ trong AI và sản xuất, robot giờ không chỉ xuất hiện trong nhà máy mà còn trong dịch vụ, y tế, logistics, thậm chí là chăm sóc cá nhân.
• Blockchain giúp robot “hợp tác thông minh”: Khi có hàng triệu robot cùng hoạt động, cần một hệ thống tin cậy để phối hợp, ghi nhận dữ liệu, và thanh toán. Blockchain giải quyết vấn đề này bằng cách cung cấp mạng lưới minh bạch, trong đó mỗi robot có thể được định danh, xác minh nhiệm vụ, và trao đổi dữ liệu an toàn.
• Kinh tế máy - máy (Machine-to-Machine economy): Robot có thể tự thanh toán, thuê dịch vụ hoặc mua dữ liệu từ robot khác mà không cần con người can thiệp. Ví dụ, một robot giao hàng có thể trả phí sạc pin cho trạm robot khác bằng stablecoin. Đây chính là nền kinh tế mới giữa các thiết bị thông minh.
• Chia nhỏ quyền sở hữu robot: Một robot hiện đại rất đắt, nhưng blockchain cho phép token hóa quyền sở hữu, nghĩa là nhiều người có thể cùng góp vốn sở hữu một robot và chia sẻ lợi nhuận từ hoạt động của nó. Cách này giúp mở rộng khả năng đầu tư và tạo nên mô hình “Robot-as-a-Service”.
• Dữ liệu an toàn và minh bạch: Robot tạo ra lượng dữ liệu khổng lồ. Nhờ blockchain, dữ liệu đó được ghi lại không thể chỉnh sửa, đảm bảo thông tin luôn chính xác và có thể kiểm chứng, đặc biệt quan trọng trong các lĩnh vực như y tế hoặc an ninh.
• Cơ hội đầu tư còn rộng mở: Mảng crypto x robotics còn rất mới, vốn hóa nhỏ nhưng tiềm năng dài hạn cực lớn. Giống như cách DeFi hay AI từng khởi đầu, sự kết hợp này đang được xem là “làn sóng mới” của công nghệ blockchain trong thập kỷ tới.

Mối liên kết giữa blockchain và robotics

Lớp điều phối robot

Khi số lượng robot ngày càng nhiều, việc quản lý và điều phối thủ công gần như không thể thực hiện hiệu quả. Thay vì để từng robot hoạt động riêng lẻ, cần có một “lớp điều phối” chung giúp chúng phân chia nhiệm vụ, giám sát lẫn nhau và cập nhật phần mềm tự động. 

Blockchain đang được xem là lời giải cho bài toán này. Một ví dụ là OpenMind, dự án phát triển lớp trung gian Fabric, nơi các robot có thể trao đổi công việc, báo cáo trạng thái và nhận phần thưởng thông qua blockchain. Fabric còn tích hợp các tính năng như định danh robot theo chuẩn ERC-7777, bằng chứng vị trí (Proof of Location) và xác minh nhiệm vụ để kích hoạt thanh toán tự động. 

Những mô hình này cho thấy blockchain không chỉ giúp robot hoạt động minh bạch hơn, mà còn đảm bảo mọi hành động và dữ liệu đều có thể xác minh, giảm rủi ro gian lận và tăng độ tin cậy khi nhiều robot cùng phối hợp thực hiện một nhiệm vụ phức tạp.

Lớp tài chính cho máy (M2M economy)

Trong tương lai, robot sẽ không chỉ làm việc theo lệnh mà còn có thể tự thanh toán và giao dịch với nhau, hình thành một nền kinh tế mới gọi là Machine-to-Machine economy (M2M). Hiểu đơn giản, đây là hệ thống nơi các thiết bị tự trị (như xe điện, drone, hoặc dây chuyền sản xuất) có thể mua, bán và trao đổi dịch vụ mà không cần con người can thiệp.

Ví dụ, một chiếc xe điện tự động có thể trả tiền sạc pin cho trạm sạc thông qua blockchain, hoặc robot trong nhà máy mua quyền truy cập cảm biến từ robot khác. Những giao dịch này rất nhỏ và diễn ra liên tục, nên cần hệ thống phí thấp, tốc độ cao, minh bạch và bảo mật tuyệt đối.

Theo nghiên cứu của Frontiers in Blockchain, thanh toán M2M vẫn gặp nhiều thách thức như tích hợp với hệ thống tài chính truyền thống, hiệu quả xử lý và quy định pháp lý. Để khắc phục, các nhà nghiên cứu đề xuất mô hình “trigger solution”, trong đó blockchain sẽ theo dõi sự kiện và tự động kích hoạt thanh toán trong ngân hàng hoặc ví điện tử hợp pháp.

Quyền sở hữu và cho thuê robot

Một trong những ưu điểm lớn của blockchain là khả năng chuyển tài sản vật lý thành dạng số hóa thông qua token hoặc NFT. Với robot, công nghệ này có thể dùng để xác định quyền sở hữu, chia sẻ lợi nhuận và cho thuê thiết bị một cách minh bạch.

Chẳng hạn với dự án Over the Reality, người dùng có thể tạo bản đồ 3D (OVRMap) bằng điện thoại, rồi mint NFT để xác nhận quyền sở hữu dữ liệu không gian này. Ai muốn sử dụng bản đồ có thể mua hoặc thuê lại từ chủ sở hữu, và mọi giao dịch đều được ghi trên blockchain để đảm bảo minh bạch và công bằng.

Bảo mật dữ liệu trong robotics

Robot ngày nay liên tục thu thập dữ liệu từ hình ảnh, âm thanh và cảm biến, tạo ra một kho thông tin khổng lồ nhưng cũng rất nhạy cảm. Nếu dữ liệu này được lưu trữ tập trung thì sẽ dễ trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công mạng hoặc bị chỉnh sửa trái phép.

Blockchain chính là giải pháp cho vấn đề này. Kiến trúc phi tập trung của blockchain loại bỏ điểm lỗi đơn, tức là không còn một “máy chủ trung tâm” duy nhất có thể bị tấn công. Dữ liệu trên blockchain có tính bất biến, không thể chỉnh sửa sau khi ghi nhận, đảm bảo toàn vẹn thông tin. Ngoài ra, tính minh bạch và mã hóa giúp mọi giao dịch đều có thể kiểm tra và kiểm toán được.

Gây quỹ & động lực cộng đồng

Phát triển robot đòi hỏi nguồn vốn lớn. Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào các quỹ đầu tư, nhiều dự án lựa chọn phát hành token để huy động vốn và xây dựng cộng đồng. Ví dụ, OpenMind đã gọi vốn 20 triệu USD từ các nhà đầu tư và phát hành token để thúc đẩy cộng đồng tham gia. Silencio sử dụng token $SLC làm phần thưởng cho người đóng góp dữ liệu âm thanh. 

Cơ chế này vừa giúp dự án có nguồn dữ liệu đa dạng vừa đảm bảo người tham gia được chia sẻ giá trị. Trong tương lai, crowdfunding dựa trên blockchain có thể là cách giúp các dự án robot thu hút người dùng sớm, nhận phản hồi và tạo cộng đồng trung thành.

Các dự án nổi bật trong Crypto x Robotics

OpenMind

OpenMind là một trong những dự án tiên phong trong việc kết hợp blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI) và robot. Mục tiêu của dự án là tạo ra một “Fabric”, đây là lớp điều phối thông minh giúp các robot có thể giao tiếp, phân chia nhiệm vụ và tự động thanh toán mà không cần con người can thiệp.

OpenMind nổi bật với cơ chế định danh máy ERC-7777, cho phép mỗi robot sở hữu địa chỉ duy nhất trên blockchain để lưu trữ lịch sử hoạt động và thanh toán. Ngoài ra, Fabric có khả năng xác thực nhiệm vụ bằng dữ liệu cảm biến và kích hoạt thanh toán bằng stablecoin.

Ngoài ra dự án còn cung cấp phần mềm OM1. Đây là một hệ điều hành AI mở, hỗ trợ triển khai agent trên nhiều loại robot vật lý như TurtleBot, Quadruped hoặc robot hình người. OM1 tích hợp Python, ROS2 và API như Zenoh, CycloneDDS, đồng thời có thể kết nối trực tiếp với GPT-4o hoặc các mô hình ngôn ngữ lớn khác.

Auki

Auki là nền tảng xây dựng hạ tầng tính toán không gian, giúp robot hiểu và tương tác với môi trường vật lý một cách chính xác. Dự án này phát triển Posemesh, một mạng DePIN (decentralized physical infrastructure network) cho phép thiết bị chia sẻ dữ liệu không gian và năng lực tính toán.

Posemesh được thiết kế như một mạng không gian phi tập trung, trong đó dữ liệu được tổ chức theo các “domain” riêng biệt để đảm bảo quyền riêng tư. Hệ thống chia thành nhiều lớp: Lớp ngữ nghĩa, lớp địa hình và lớp dựng hình, cho phép robot và các thiết bị AR/VR định vị, nhận biết và phân loại vật thể. Người dùng phải đặt cọc token $AUKI để tham gia mạng lưới.

Codec

Codec Flow là dự án tập trung vào việc tạo ra hệ thống điều phối AI agent có khả năng cảm nhận - lý luận - hành động, vượt qua giới hạn của các script tự động hóa truyền thống vốn cứng nhắc.

Codec vận hành trên blockchain Solana, với token $CODEC dùng để thanh toán dịch vụ và hỗ trợ micro-payment giữa máy và phần mềm. Mô hình hướng tới một hệ sinh thái mà các agent AI có thể tự do học hỏi, cộng tác và giao dịch một cách tự động.

RoboStack

RoboStack là nền tảng chuyên về mô phỏng và thử nghiệm robot trên dịch vụ cloud. Mục tiêu của dự án là giảm chi phí nghiên cứu và phát triển robot, đồng thời tăng tốc quá trình thử nghiệm bằng môi trường mô phỏng có độ chân thực cao.

Công nghệ cốt lõi của RoboStack là Robot Context Protocol (RCP). Đây là lớp giao tiếp chuẩn hóa giúp kết nối robot, AI agent và người dùng. Dự án còn phát triển các sản phẩm như Cloud Robot, Automatic Workflow, Agent Integration và Data Platform, cung cấp môi trường mô phỏng, điều phối robot và lưu trữ dữ liệu cảm biến.

Silencio

Silencio là mạng lưới tổng hợp âm thanh phi tập trung, đóng vai trò “đôi tai” cho AI và robot. Dự án tận dụng điện thoại thông minh như cảm biến thu âm để xây dựng tập dữ liệu âm thanh toàn cầu.

Mạng Silencio có hơn 1,1 triệu người đóng góp tại khoảng 180 quốc gia, với hơn 13 triệu giao dịch on-chain và 1300 năm dữ liệu âm thanh. Dự án dùng token $SLC làm phần thưởng cho người ghi âm và giao dịch trong mạng. 

Về mô hình hoạt động, Silencio hoạt động như một thị trường dữ liệu âm thanh. Cụ thể, người dùng ghi âm để nhận token $SLC và token này có thể staking để tăng thưởng. Doanh nghiệp mua dữ liệu bằng tiền fiat, được quy đổi sang $SLC. 75% doanh thu dự án được dùng mua lại token, trong đó một nửa bị đốt để duy trì giá trị.

Over the Reality

Over the Reality là nền tảng kết hợp thực tế tăng cường (AR) và DePIN, cho phép cộng đồng cùng xây dựng bản đồ 3D của thế giới thực.

Qua chương trình Map2Earn, người dùng có thể quay video địa điểm thật bằng điện thoại. Hệ thống sau đó tạo ra OVRMap, đây là bản đồ 3D chi tiết. Mỗi OVRMap có thể được mint thành NFT, người đóng góp giữ quyền sở hữu hoặc bán lại cho dự án.

Tính đến đầu 2024, OVR có 1,2 triệu người dùng, thu thập hơn 14 triệu ảnh, tương đương 36 TB dữ liệu, tạo ra hơn 28000 bản đồ, bao phủ 9 triệu mét vuông trong thế giới thực.

Thách thức & rủi ro trong kết hợp blockchain và robotics

Nhận định cá nhân

Theo mình, xu hướng Crypto x Robotics là bước tiến tự nhiên khi AI đã đủ thông minh để bước ra thế giới thực. Việc kết hợp blockchain giúp robot có “danh tính riêng”, có thể nhận nhiệm vụ, xác minh công việc và tự thanh toán mà không cần con người đứng giữa. 

Điều thú vị nhất của Crypto x Robotics là không chỉ nói về công nghệ, mà còn nói về sự thay đổi mô hình xã hội. Khi robot có thể làm việc, giao dịch và “kiếm tiền” on-chain, chúng thực sự trở thành một phần của nền kinh tế số. Đây có thể là nền móng cho thế hệ mới của Web3, khi mà con người, AI và robot cùng tồn tại, cùng sáng tạo và cùng chia sẻ giá trị.

Tuy nhiên, các nền tảng Crypto x Robotics vẫn còn khá mới mẻ. Đặc biệt, việc đầu tư cho cơ sở hạ tầng, robot là rất tốn kém, trong khi lợi nhuận thu được vẫn chưa tương xứng. Vậy nên, các dự án vẫn còn rất nhiều việc phải làm khi kết hợp 2 công nghệ “đắt đỏ” này

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc anh em thành công!