BIP là viết tắt của Bitcoin Improvement Proposals (các đề xuất cải tiến Bitcoin), là những tài liệu/quy tắc liên quan đến tính năng, thay đổi, hoặc cải thiện cho giao thức Bitcoin. BIP do cộng đồng đề xuất, xem xét và phát triển công khai, bởi vì Bitcoin không có một tổ chức tập trung nào quản lý. Hãy cùng Block24 tìm hiểu cụ thể hơn trong bài viết này nhé.
BIP là gì?
BIP (Bitcoin Improvement Proposals) là các đề xuất cải tiến cho giao thức Bitcoin, được cộng đồng phát triển và xem xét công khai, chúng có thể là:
- Nâng cấp kỹ thuật cho giao thức mạng hoặc phần mềm.
- Các tiêu chuẩn như định dạng ví, định dạng giao dịch, mã hóa,...
- Các quy chuẩn liên quan đến giao diện, cách sử dụng,…
Mỗi BIP thường bao gồm:
- Mã số (ví dụ: BIP32, BIP39…)
- Tác giả
- Mô tả kỹ thuật chi tiết
- Động lực, lý do thay đổi
- Tình trạng: Draft, Final, Rejected,…
BIP đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái Bitcoin, giúp cải tiến giao thức một cách minh bạch và có tổ chức, cho phép cộng đồng thảo luận để đi đến đồng thuận trước khi áp dụng thay đổi. Điều này giúp đảm bảo sự phát triển bền vững theo hướng phi tập trung của mạng Bitcoin. Ngoài ra, BIP không chỉ áp dụng cho giao thức Bitcoin cốt lõi mà còn ảnh hưởng đến nhiều công cụ và phần mềm liên quan như ví, thư viện mã nguồn, ứng dụng hỗ trợ... Nhờ đó, toàn bộ hệ sinh thái Bitcoin có thể đồng bộ nâng cấp theo cách thống nhất và có kiểm soát.
BIP hoạt động như thế nào?
Quá trình hình thành và triển khai BIP thường diễn ra theo các giai đoạn sau:
Soạn thảo đề xuất
Thành viên trong cộng đồng (thường là nhà phát triển) viết một BIP mới theo định dạng chuẩn, trong đó phải nêu rõ:
- Mục tiêu và lý do đề xuất.
- Cách thức hoạt động kỹ thuật.
- Tác động đến mạng lưới hoặc phần mềm.
Gửi lên BIP repository (trên GitHub)
Tác giả tạo một Pull Request (yêu cầu xem xét) vào kho BIP chính thức của Bitcoin trên GitHub (https://github.com/bitcoin/bips). Sau đó, BIP Editor (những người quản lý kho BIP) sẽ kiểm tra xem format đã hợp lệ chưa, có trùng lặp với BIP khác không. Nếu đúng quy chuẩn, BIP sẽ được gán mã số (ví dụ BIP-340).
Thảo luận cộng đồng
BIP được công khai để cộng đồng và các nhà phát triển Bitcoin Core thảo luận, mục tiêu là đi đến sự đồng thuận hoặc điều chỉnh đề xuất nếu cần. Các thảo luận thường diễn ra trên Github, qua email của bitcoin dev, nền tảng X,...
Phê duyệt và triển khai
Tùy loại BIP, có thể xảy ra 2 trường hợp:
- BIP chuẩn (standard): Nếu được cộng đồng và các client/wallet ủng hộ, nó sẽ được triển khai.
- BIP giao thức (protocol-level, ví dụ BIP141): Cần có sự đồng thuận mạng lưới, thông qua thử nghiệm phần mềm (soft fork/hard fork), hoặc được thợ đào chấp nhận.
Cập nhật trạng thái BIP
Mỗi BIP sẽ thường xuyên được cập nhật trạng thái:
- Draft: Đang trong quá trình đề xuất, chỉnh sửa.
- Active: Đã được triển khai và áp dụng.
- Final: Đã hoàn thiện và được chấp nhận rộng rãi.
- Rejected hoặc Withdrawn: Không được ủng hộ hoặc tác giả từ bỏ đề xuất.
- Replaced: Đã được thay thế bởi một BIP khác.
Phân loại Bitcoin Improvement Proposals
Dựa trên mục đích và phạm vi ảnh hưởng của đề xuất, có 3 nhóm BIP chính là:
- Standards Track BIP (BIP tiêu chuẩn kỹ thuật)
- Informational BIP (BIP cung cấp thông tin)
- Process BIP (BIP về quy trình phát triển)
Loại BIP | Mục tiêu | Yêu cầu đồng thuận | Ảnh hưởng đến giao thức | Ví dụ tiêu biểu |
| Standards Track BIP | Đề xuất thay đổi kỹ thuật: giao thức mạng, định dạng ví, giao dịch,... | Có | Có | BIP141, BIP340, BIP32, BIP39 |
| Informational BIP | Cung cấp thông tin, hướng dẫn, tài liệu tham khảo cho cộng đồng | Không | Không | BIP10, BIP22 |
| Process BIP | Đề xuất thay đổi quy trình hoạt động nội bộ trong cộng đồng phát triển | Có | Không | BIP1, BIP9, BIP8 |
Một số đề xuất cải tiến Bitcoin quan trọng
Dưới đây là một số đề xuất cải tiến Bitcoin quan trọng đã triển khai, có ảnh hưởng lớn đến giao thức, khả năng mở rộng, bảo mật và tính tương thích của mạng Bitcoin:
BIP | Tên đề xuất | Tác giả / Năm | Nội dung chính | Ý nghĩa / Ảnh hưởng |
| BIP32 | Hierarchical Deterministic Wallets | Pieter Wuille, 2012 | Ví phân cấp, tạo nhiều địa chỉ từ 1 seed | Nền tảng cho thế hệ ví crypto hiện đại, dễ quản lý và backup |
| BIP39 | Mnemonic Code for Wallets | Trezor Team, 2013 | Cụm từ khôi phục 12–24 từ dễ nhớ | Chuẩn hóa việc sao lưu ví, được hầu hết ví crypto sử dụng |
| BIP44 | Multi-Account Hierarchy for HD Wallets | Marek Palatinus, 2014 | Cấu trúc ví đa coin, đa tài khoản theo chuẩn BIP32 | Cho phép ví hỗ trợ nhiều loại crypto trong cùng một seed |
| BIP141 | Segregated Witness (SegWit) | Pieter Wuille, 2015 | Tách chữ ký khỏi dữ liệu giao dịch | Tăng hiệu suất, giảm phí, tiền đề cho giải pháp mở rộng Bitcoin Lightning Network |
| BIP91 | SegWit Activation via Miner Signaling | James Hilliard, 2017 | Thúc đẩy kích hoạt SegWit thông qua miner | Giúp SegWit được triển khai thuận lợi, giảm bất đồng ý kiến |
| BIP340 | Schnorr Signatures | Wuille, Nick, Ruffing, 2020 | Thuật toán chữ ký thay thế ECDSA | Tiết kiệm dữ liệu, cho phép nhiều chữ ký gộp thành một, giúp giao dịch riêng tư và gọn nhẹ |
| BIP341 | Taproot | Pieter Wuille, 2020 | Cải tiến quyền riêng tư | Hỗ trợ smart contract đơn giản, tăng hiệu suất mạng |
| BIP342 | Tapscript | Pieter Wuille, 2020 | Ngôn ngữ script mới đi kèm với Taproot | Mở rộng khả năng lập trình cho Bitcoin |
| BIP9 | Version Bits with Timeout and Delay | BIP Process Group, 2016 | Miner bỏ phiếu kích hoạt soft fork | Nâng cấp Bitcoin một cách an toàn và có kiểm soát |
| BIP8 | Soft Fork Activation by Height/Flag | Matt Corallo, Luke Dashjr, 2017 | Nâng cấp qua tín hiệu (Signaling Activation) hoặc thời gian cứng (Timeout Activation) | Đa dạng cách nâng cấp mạng để phù hợp với nhiều tình huống |
Tác động của BIP đến người dùng và hệ sinh thái
Nhìn chung, các BIP đều có tác động tích cực đến người dùng và hệ sinh thái (Bitcoin và blockchain nói chung), cụ thể là:
Với người dùng
- Tăng bảo mật và riêng tư: Các BIP như Taproot (BIP340, 341, 342) vừa giúp ẩn đi cấu trúc giao dịch phức tạp, vừa cải thiện quyền riêng tư và bảo mật.
- Trải nghiệm tốt hơn: Nhiều BIP mang lại tính năng mới giúp giao dịch nhanh hơn, phí rẻ hơn, ví dễ dùng hơn (như BIP39 giúp lưu trữ seed phrase dễ nhớ).
Với hệ sinh thái
- Thúc đẩy đổi mới công nghệ: Mỗi BIP giúp cộng đồng thử nghiệm và áp dụng ý tưởng mới theo cách có tổ chức, phi tập trung, và đạt hiệu quả cao.
- Công bằng, minh bạch và cân bằng lợi ích giữa các bên: Quy trình BIP diễn ra minh bạch, mọi đề xuất đều phải qua nhiều vòng đánh giá công khai, giúp hạn chế tranh cãi không đáng có. Đây là công cụ phù hợp để các nhóm (lập trình viên, miner, node, sàn giao dịch, người dùng) thảo luận và đồng thuận trước khi thay đổi quan trọng diễn ra.
- Tăng cường khả năng mở rộng: Một số BIP giúp Bitcoin xử lý nhiều giao dịch hơn mà không cần tăng block size (ví dụ: SegWit, Taproot).
FAQ
Ai có thể viết và đề xuất một BIP?
Bất kỳ ai trong cộng đồng cũng đều có thể viết và đề xuất một BIP, miễn là tuân thủ đúng định dạng và quy trình nộp qua pull request trên GitHub.
BIP có bắt buộc phải áp dụng không?
Không bắt buộc. Dù một BIP có thể được chấp thuận thì việc triển khai và sử dụng vẫn phụ thuộc vào cộng đồng (node, miner, ví, sàn giao dịch...). Chỉ những BIP có sự đồng thuận rộng rãi mới được áp dụng thực tế.
Sự khác biệt giữa Standards BIP và Informational BIP là gì?
Standards BIP là các đề xuất thay đổi kỹ thuật như giao thức mạng, định dạng ví, chữ ký số…, có thể ảnh hưởng đến cách Bitcoin hoạt động. Còn Informational BIP chỉ cung cấp thông tin, tài liệu hướng dẫn, không ảnh hưởng gì đến kỹ thuật, công nghệ của Bitcoin.
Làm sao dể biết một BIP đã được triển khai chưa?
Bạn có thể kiểm tra trạng thái của BIP trên bảng danh sách chính thức tại GitHub.
BIP có giống Hard Fork không?
Không. BIP chỉ là đề xuất thay đổi, còn hard fork thường xảy ra nếu không đạt được đồng thuận, dẫn đến sự phân tách (mạng lưới, cộng đồng, phần mềm,...).
Bình luận
Chưa có bình luận