Multisig Wallets: Giải pháp bảo mật cho tài sản số

Trong crypto, việc bảo vệ tài sản số không chỉ dừng lại ở việc giữ private key cẩn thận. Với sự phát triển của các DAO, nhóm đầu tư, doanh nghiệp Web3 hay thậm chí là gia đình cùng sở hữu ví chung, nhu cầu quản lý tài sản một cách an toàn và minh bạch ngày càng trở nên cấp thiết. 

Đây chính là lúc ví đa chữ ký (multisig wallet) phát huy sức mạnh. Khác với ví thường, ví multisig là crypto wallet yêu cầu nhiều chữ ký cùng xác nhận để thực hiện giao dịch, giúp giảm rủi ro mất mát, lạm quyền và tăng độ tin cậy giữa các bên. 

Trong bài viết này, Block24 sẽ cùng anh em tìm hiểu từ khái niệm cơ bản đến cách thiết lập, sử dụng và ứng dụng thực tế của ví đa chữ ký. Cùng bắt đầu thôi!

Ví đa chữ ký là gì?

Định nghĩa chung về ví đa chữ ký

Ví đa chữ ký (hay multisig wallet) là loại ví tiền mã hóa yêu cầu nhiều hơn một khóa riêng (private key) để xác nhận và hoàn tất một giao dịch. Nói cách khác, cần có sự đồng thuận từ nhiều bên cùng ký thì giao dịch mới được thực hiện, nếu thiếu một chữ ký thôi thì tiền sẽ không thể chuyển đi. 

Loại ví này ban đầu được giới thiệu vào năm 2012 trên mạng Bitcoin và ngày càng phổ biến trong thế giới crypto. Đến nay, ví đa chữ ký đã xuất hiện trên nhiều blockchain (Bitcoin, Ethereum, v.v.) và được nhiều tổ chức, dự án và cá nhân tin dùng nhằm tăng cường bảo mật cho tài sản số của họ. 

Điểm khác biệt so với ví đơn chữ ký

Ứng dụng thực tế của ví đa chữ ký

Quản lý quỹ DAO một cách an toàn và minh bạch

Ví đa chữ ký (multisig) là giải pháp gần như bắt buộc khi quản lý ngân quỹ trong DAO. Thay vì để một người giữ private key, hầu hết DAO sử dụng mô hình như 3-of-5 hoặc 4-of-7 để chia quyền kiểm soát quỹ cho nhiều thành viên đáng tin.

Lý do multisig cần thiết cho DAO:

• Bảo vệ tài sản DAO: Ngăn một cá nhân chiếm quyền, kể cả khi bị hack hoặc phản bội. Các DAO lớn như Uniswap, Compound đều dùng multisig để giữ treasury.
• Kết nối với quản trị cộng đồng: Giao dịch chỉ được thực hiện sau khi đề xuất được thông qua và đủ người ký. Nhiều DAO dùng Snapshot kết hợp Safe và module Zodiac để tạo giao dịch tự động sau khi vote thành công.
• Xử lý tình huống khẩn cấp: Một số DAO có ví multisig riêng để tạm dừng giao thức khi phát hiện bug, chẳng hạn như MakerDAO dùng cấu hình 4-of-6 để đảm bảo phản ứng nhanh nhưng vẫn an toàn.

Hiện tại, Safe (Gnosis Safe) là nền tảng multisig phổ biến nhất trong thế giới DAO, đang nắm giữ khoảng 20 tỷ USD tài sản DAO. Nhiều DAO công khai địa chỉ Safe để cộng đồng dễ giám sát, minh bạch toàn bộ chi tiêu.

Ví chung cho gia đình và doanh nghiệp

Ví đa chữ ký không chỉ dành cho các tổ chức phi tập trung, mà còn rất hữu ích trong đời sống thường ngày của gia đình và doanh nghiệp truyền thống khi tiếp xúc với tài sản số:

Đối với gia đình hoặc nhóm bạn bè:

• Gia đình: Có thể dùng ví 2-of-2 để cả hai vợ chồng cùng đồng ý mới rút tiền, tăng minh bạch và kiểm soát chi tiêu.
• Cha mẹ & con cái: Dùng ví 2-of-3, cha mẹ giữ 2 khóa, con giữ 1. Con chỉ tiêu khi có phụ huynh ký.
• Thừa kế: Multisig giúp chia quyền truy cập tài sản, tránh mất quỹ khi người giữ khóa qua đời.
• Bạn bè đầu tư chung: Dùng 3-of-5 để quản lý NFT, quỹ chung, chỉ giao dịch khi có đa số đồng ý, tránh gian lận.

Đối với doanh nghiệp, công ty:

• Quản lý quỹ công ty: Dùng ví 3-of-4 hoặc 4-of-5 để chia quyền ký giữa giám đốc, kế toán, pháp lý… đảm bảo mọi giao dịch đều được kiểm soát.
• Sàn giao dịch & dịch vụ lưu ký: Áp dụng mô hình 4-of-7 trở lên, kết hợp xác minh đa lớp. Điều này giúp bảo vệ khỏi rủi ro nội bộ và tấn công bên ngoài.

Nguyên lý hoạt động của multisig

Cơ chế đa chữ ký hoạt động ra sao?

Về mặt kỹ thuật, ví đa chữ ký được thiết lập dựa trên nguyên tắc M-of-N, nghĩa là từ N khóa riêng tư đã được chia sẻ, cần ít nhất M khóa trong số đó ký xác nhận thì một giao dịch mới được coi là hợp lệ. 

Trên mạng Bitcoin, ví đa chữ ký được hỗ trợ ở cấp giao thức thông qua các script (như P2SH, P2WSH), cho phép tạo ra địa chỉ chứa nhiều khóa công khai và định nghĩa số lượng chữ ký tối thiểu để mở khóa chi tiêu. 

Còn trên Ethereum và nhiều chain tương tự, ví multisig thường được triển khai dưới dạng hợp đồng thông minh, ví dụ như hợp đồng Safe (trước đây là Gnosis Safe), trong đó mã nguồn sẽ quy định danh sách các địa chỉ chủ sở hữu và ngưỡng chữ ký cần thiết. 

Ngưỡng phê duyệt và số lượng chữ ký

Một số cấu hình phổ biến:

• 2-of-3: Cân bằng giữa an toàn và tiện lợi. Mất 1 khóa vẫn dùng được.
• 3-of-5: Phù hợp nhóm lớn hơn, mất tối đa 2 khóa mà quỹ vẫn an toàn.
• 2-of-2 / 3-of-3: Bảo mật cao nhưng không có dự phòng – nếu mất 1 khóa là mất truy cập.

Lưu ý khi chọn:

• Nên chọn M nhỏ hơn N để có dự phòng khóa khi gặp sự cố.
• Không nên dùng quá nhiều khóa nếu nhóm nhỏ, tránh rườm rà.
• Cấu hình lý tưởng cho cá nhân là 2-of-3, cho tổ chức là 3-of-5 trở lên.

Ưu điểm và hạn chế của ví đa chữ ký

Các loại ví đa chữ ký phổ biến

Về mặt ứng dụng, có nhiều nền tảng ví đa chữ ký được cộng đồng và tổ chức tin dùng:

• Safe (Gnosis Safe): Là ví multisig phổ biến nhất trên Ethereum và các mạng EVM. Safe cho phép tạo ví smart contract đa chữ ký dễ dàng, hỗ trợ m-of-n linh hoạt, tích hợp với các công cụ quản trị DAO. 
• BitGo: Cung cấp ví custody multisig cho doanh nghiệp từ năm 2013, hỗ trợ nhiều loại tài sản như BTC, ETH, ERC20. Thường dùng mô hình 2-of-3, trong đó một khóa do khách giữ, một khóa BitGo giữ và một khóa dự phòng ngoại tuyến. Đến nay, BitGo đã xử lý hơn 64 tỷ USD giao dịch an toàn, không bị hack.
• Electrum, Sparrow, Specter: Là các ví Bitcoin mã nguồn mở hỗ trợ multisig tùy biến. Người dùng có thể tạo cấu hình m-of-n lên đến 15 người, dùng kèm ví cứng (Ledger, Trezor) để tăng bảo mật.
• Casa & Unchained Capital: Nhắm đến cá nhân có tài sản lớn, không rành kỹ thuật. Casa cung cấp mô hình 3-of-5 với giao diện thân thiện, hỗ trợ khôi phục khi mất thiết bị. Unchained Capital cũng triển khai dịch vụ “Vault” 2-of-3, trong đó công ty đóng vai trò đồng ký để hỗ trợ người dùng an toàn hơn.

Hướng dẫn cài đặt và sử dụng ví đa chữ ký

Quản lý quỹ DAO một cách an toàn và minh bạch

• Bước 1: Xác định blockchain mà anh em dùng (Bitcoin, Ethereum...) rồi chọn ví hỗ trợ multisig. Bitcoin có Electrum, Sparrow; Ethereum có Safe (Gnosis Safe). Nếu cần quản lý nhiều coin hoặc sử dụng cho tổ chức, có thể cân nhắc BitGo hay Fireblocks.
• Bước 2: Tùy số người cùng quản lý và mức bảo mật mong muốn, chọn mô hình phù hợp như 2-of-3 hoặc 3-of-5. Mỗi người tạo một ví riêng (tốt nhất trên ví cứng) và gửi public key hoặc địa chỉ cho người khởi tạo multisig. Tuyệt đối không chia sẻ private key.
• Bước 3: Dùng app ví (như Safe hoặc Electrum) để nhập danh sách public key và chọn ngưỡng chữ ký. Sau khi tạo, hệ thống cấp một địa chỉ ví multisig mới – chia sẻ địa chỉ này cho các thành viên để cùng sử dụng.
• Bước 4: Một số nền tảng cho phép đặt tên từng người ký, giới hạn số tiền rút hoặc thêm module time-lock. Đây là bước nâng cao, có thể bỏ qua nếu chỉ dùng cơ bản. Hãy đảm bảo mọi người đều có quyền truy cập và ký giao dịch.
• Bước 5: Nạp một khoản nhỏ vào ví để test việc tạo – ký – gửi giao dịch có hoạt động trơn tru không. Sau đó, lưu lại địa chỉ ví, danh sách thành viên, file cấu hình (nếu có) và đặc biệt là backup từng khóa riêng ở nơi an toàn.

Quy trình ký giao dịch và gửi tiền bằng ví multisig

• Bước 1: Một thành viên khởi tạo giao dịch mới (ví dụ chuyển 5 ETH), nhập thông tin và nhấn “Tạo”. Giao dịch ở trạng thái chờ duyệt, chưa được gửi lên blockchain.
• Bước 2: Hệ thống hiển thị yêu cầu ký đến các thành viên còn lại. Mỗi người kiểm tra nội dung giao dịch và ký nếu đồng ý, bằng khóa riêng của mình.
• Bước 3: Khi đủ số lượng chữ ký theo cấu hình (ví dụ 2-of-3), giao dịch sẽ được phát tự động hoặc người cuối cùng nhấn “Submit”. Blockchain xác minh chữ ký rồi xử lý giao dịch.
• Bước 4: Giao dịch hiển thị là “đã xác nhận” trên explorer (Etherscan, Blockchair...). Ví sẽ cập nhật số dư mới. Anh em nên lưu lại mã TXID và thời gian để đối chiếu.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Ví đa chữ ký có an toàn hơn ví thường không?

Có. Vì cần nhiều chữ ký mới giao dịch được nên rất khó để hacker chiếm đoạt toàn bộ. Multisig giúp loại bỏ rủi ro từ một khóa duy nhất bị lộ.

Mất khóa thì có khôi phục được không?

Nếu vẫn còn đủ số chữ ký tối thiểu, anh em có thể truy cập ví và thay thế khóa mới. Nếu mất quá nhiều, không đủ ngưỡng ký thì tài sản sẽ bị khóa vĩnh viễn.

Bao nhiêu chữ ký là hợp lý?

Phổ biến nhất là 2-of-3 và 3-of-5 vì cân bằng giữa an toàn và tiện dụng. Anh em có thể mất 1-2 khóa mà vẫn dùng được ví.

Ai nên dùng ví đa chữ ký?

Phù hợp với người nắm giữ tài sản lớn, tổ chức, doanh nghiệp, DAO hoặc nhóm cùng đầu tư. Nếu chỉ dùng cho cá nhân và số tiền nhỏ, ví thường đã đủ.

Nền tảng multisig nào đang phổ biến?

• Safe (Gnosis Safe): phổ biến nhất trên Ethereum
• BitGo: dùng cho tổ chức, hỗ trợ nhiều coin
• Electrum: ví Bitcoin hỗ trợ multisig tùy biến
• Casa, Unchained Capital: dành cho cá nhân dùng Bitcoin