Trong suốt hai thập kỷ qua, chúng ta đã chứng kiến sự bùng nổ của hai làn sóng công nghệ mang tính cách mạng: AI và blockchain. Nhưng chỉ đến gần đây, chúng mới bắt đầu thực sự được kết hợp cùng nhau.
Trong một bài phân tích trên trang Web chính thức, GSR (một trong những công ty top đầu trong lĩnh vực Crypto) cho rằng sự giao thoa giữa AI và Crypto không chỉ là xu hướng tạm thời, mà là nền tảng cho một kỷ nguyên công nghệ mới.
Đâu là cơ sở để GSR đưa ra nhận định này? Anh em hãy cùng Block24 tìm hiểu thông qua bài viết sau nhé!
AI và Crypto đang hội tụ!
Trí tuệ nhân tạo (AI) đang bước vào giai đoạn tăng trưởng bùng nổ. Theo GSR, mức chi tiêu của các công ty Big Tech cho AI đã tăng mạnh từ 160 tỷ USD vào năm 2023 lên 260 tỷ USD trong năm 2024, và được dự đoán sẽ vượt 300 tỷ USD vào năm 2025. Chỉ riêng Microsoft dự kiến chi tới 80 tỷ USD vào hạ tầng trung tâm dữ liệu AI trong năm tới.
Nếu như trước đây các công ty chỉ dành 5–15% doanh thu hàng năm cho đầu tư cơ sở hạ tầng AI, thì đến năm 2025, tỷ lệ này có thể tăng lên 15-30%. Những con số này không chỉ phản ánh quy mô đầu tư mà còn nhấn mạnh niềm tin của giới công nghệ vào tiềm năng của AI.
CEO Satya Nadella từng nhấn mạnh: "Trong công nghệ, tất cả giá trị đều được tạo ra trong 2–3 năm quanh thời điểm chuyển giao lớn. Nếu bạn bỏ lỡ, bạn sẽ mất cơ hội trong nhiều thập kỷ."
Tuy nhiên, hệ sinh thái AI hiện nay vẫn đang gặp phải những hạn chế mang tính cấu trúc: sự phụ thuộc vào hệ thống tập trung, thiếu minh bạch, khó kiểm soát dữ liệu, và chi phí vận hành ngày càng cao. Đây chính là lúc crypto trở thành mảnh ghép lý tưởng để khắc phục những điểm yếu này.
Giá trị mà Blockchain và crypto mang đến được thể hiện qua 3 khía cạnh cốt lõi:
- Phân quyền (decentralization): Cho phép các hệ thống AI hoạt động trên hạ tầng mở, phi tập trung, và không bị kiểm soát bởi một thực thể duy nhất nào.
- Minh bạch và xác minh (verifiability): Mọi tương tác, giao dịch và đóng góp dữ liệu đều được ghi lại rõ ràng và có thể được kiểm chứng bởi bất kỳ ai, bất kỳ lúc nào.
- Cơ chế khuyến khích kinh tế (economic incentives): Với cơ chế thưởng token, các bên tham gia như người cung cấp dữ liệu, năng lực tính toán hoặc đóng góp mô hình AI đều có thể được thưởng xứng đáng.
Ở chiều ngược lại, AI cũng đang đóng vai trò nâng cấp trải nghiệm trong thế giới crypto. Các mô hình AI giúp cải thiện giao diện người dùng, hỗ trợ giao dịch thông minh hơn, phân tích dữ liệu on-chain hiệu quả hơn, và mở ra các ứng dụng tự động hóa dựa trên AI agents. Điều này giúp thu hẹp khoảng cách giữa người dùng đại chúng và công nghệ blockchain – một trong những rào cản lớn nhất của ngành trong nhiều năm qua.
Điều quan trọng nhất mà GSR nhấn mạnh là: AI không cần blockchain để tồn tại, nhưng sẽ hoạt động hiệu quả và công bằng hơn nếu được tích hợp cùng blockchain. Và ngược lại, blockchain cũng không cần AI để vận hành, nhưng có thể phát triển mạnh mẽ hơn khi ứng dụng AI để cải thiện UX, automation, và quy mô triển khai.
Đáng chú ý là crypto đang làm tốt hơn AI, đó là: Gọi vốn và tối ưu mô hình kinh tế. Bằng chứng là crypto đã tạo ra một số startup phát triển nhanh nhất trong lịch sử, điển hình là:
- Pump.fun - nền tảng tạo memecoin trên Solana đã đạt tới 100 triệu USD doanh thu chỉ trong 217 ngày.
- Kamino - một giao thức DeFi, chỉ có khoảng 20 nhân sự nhưng đã đạt 2 tỷ USD TVL (giá trị tài sản bị khóa) sau 2,5 năm hoạt động.
Để so sánh thì Cursor, một trong những ứng dụng AI hàng đầu năm 2024, mất khoảng 365 ngày để đạt cùng mức doanh thu 100 triệu USD.
Nói tóm lại, đây không đơn thuần là một cuộc "bắt tay" mà là một mối quan hệ cộng sinh đang ngày càng trở nên quan trọng. GSR cũng nhận định rằng chính sự hội tụ này sẽ là nền tảng để tạo ra những giao thức, ứng dụng và nền kinh tế mới trong tương lai.
Các lĩnh vực kết hợp tiềm năng giữa AI và Crypto
Mặc dù AI và Crypto là hai lĩnh vực phát triển độc lập, nhưng sự giao thoa giữa chúng đang mở ra nhiều không gian mới cho đổi mới công nghệ, mô hình kinh tế, và trải nghiệm người dùng. Theo GSR, có 4 mảng chủ đạo nơi Crypto có thể bổ trợ, thậm chí là thúc đẩy AI phát triển bền vững, cởi mở và hiệu quả hơn, đó là:
- Decentralized Training: Đào tạo mô hình AI trên mạng lưới phân tán.
- Data: Xây dựng thị trường dữ liệu phi tập trung, giúp người dùng sở hữu và kiếm tiền từ dữ liệu của chính họ.
- AI Agents: Các AI Agent có thể tự hoạt động trên blockchain như con người.
- AI Specific Chains: Các nền tảng blockchain được tối ưu hóa cho AI phi tập trung.
Decentralized Training
Hiện tại, các mô hình AI lớn như GPT-4 được huấn luyện trong những siêu trung tâm dữ liệu với hàng chục ngàn GPU được đồng bộ hóa, dẫn đến chi phí cực cao và phụ thuộc vào hạ tầng tập trung. Nhưng các mô hình kiểu này rất khó để mở rộng, bởi chúng phải đối mặt với các vấn đề: tắc nghẽn mạng khi thêm GPU, điện năng bị giới hạn, chi phí phần cứng và vận hành tăng cao.
Decentralized training - đào tạo mô hình AI trên hạ tầng phi tập trung chính là giải pháp thay thế. Trong đó, blockchain và crypto đóng vai trò quan trọng bằng cách:
- Phân phối phần thưởng token để khuyến khích bên cung cấp (GPU, dữ liệu,..) tham gia mạng lưới.
- Xác minh đóng góp của từng node qua cơ chế đồng thuận và bằng chứng tính toán.
- Tăng khả năng chống kiểm duyệt, giúp mạng AI không bị phụ thuộc vào bất kỳ nhà cung cấp dịch vụ tập trung nào.
Một số dự án nổi bật:
- Prime Intellect: Huấn luyện một mô hình gọi là 10B parameters trên 3 châu lục bằng kỹ thuật DiLoCo (Distributed Low Communication), tiết kiệm 125x chi phí đồng bộ.
- Nous Research: Triển khai hai kỹ thuật huấn luyện mô hình AI phân tán DisTrO và DeMo, giúp giảm lượng dữ liệu cần truyền giữa các node để tiết kiệm tài nguyên.
- Bittensor: Cơ chế thưởng token TAO cho việc tham gia đóng góp, huấn luyện và đào tạo mô hình AI.
Data
Mọi mô hình AI đều cần dữ liệu đầu vào, nhưng dữ liệu chất lượng đang ngày càng bị kiểm soát độc quyền bởi nhóm Big Tech. Có hơn 99.9% dữ liệu trên internet không thể scrape (thu thập), và người dùng dù tạo ra dữ liệu nhưng lại không được chia sẻ giá trị.
Crypto giải quyết bài toán này bằng cách:
- Cung cấp cơ chế phần thưởng: Người dùng được thưởng khi đóng góp dữ liệu AI.
- Tạo thị trường dữ liệu mở: Giúp nhà phát triển AI và bên cung cấp mua/bán dữ liệu minh bạch, có kiểm định và nguồn gốc rõ ràng.
- Bảo vệ quyền riêng tư: Dữ liệu luôn thuộc quyền sở hữu và kiểm soát của người dùng.
Một số dự án nổi bật:
- Masa & Mizu: Xây dựng các data marketplace, nơi người dùng được trả tiền khi dữ liệu của họ được AI sử dụng.
- Aixbt: Ứng dụng AI dựa trên dữ liệu Crypto độc quyền từ X, giúp tạo lợi thế cạnh tranh.
- Vana: Xây dựng DataDAOs cho phép người dùng kiểm soát và bán dữ liệu mạng xã hội của họ.
AI Agents
AI Agents là các hệ thống AI có thể thực hiện hành động theo mục tiêu được giao (ví dụ: trade, stake token, quản lý danh mục đầu tư,…). Vấn đề là các agent truyền thống vẫn bị giới hạn trong hệ sinh thái tập trung như OpenAI, nơi quyền truy cập API, tài khoản và hành vi đều bị giới hạn.
Sự kết hợp giữa crypto và AI agents sẽ mở ra một kỷ nguyên mới, trong đó:
- AI agents tự giao dịch, chuyển tài sản, tương tác với smart contract,...
- Các hoạt động on-chain diễn ra không cần xin quyền, không cần KYC, không phụ thuộc vào các hạ tầng tập trung.
- AI agents có thể tương tác với nhau, giúp tăng khả năng hợp tác và mở rộng quy mô.
Một số dự án nổi bật:
- Wayfinder: Một framework xây dựng AI agent đa nhiệm, có bộ nhớ, có khả năng viết và triển khai smart contract chỉ bằng prompt.
- ElizaOS (ai16z): Framework mã nguồn mở, cho phép người dùng tạo AI agent có khả năng tự đăng bài trên mạng xã hội, quản lý DAO, và đầu tư crypto.
- Freysa AI: Một trò chơi nơi người chơi tương tác với AI để “thuyết phục” nó giải ngân quỹ giải thưởng.
- Virtuals: Cho phép tạo AI agent đi kèm với token đại diện trên Solana và Base. Theo Dune, nền tảng này đã có hơn 17.600 AI agents được triển khai, tính đến ngày 20/4/2025.
AI-Specific Chains
Không phải blockchain nào cũng phù hợp để tích hợp AI. Một số nền tảng Layer 1 (L1) phổ biến như Bitcoin, Ethereum bị giới hạn về tốc độ, chi phí, khả năng tính toán, chúng không được thiết kế chuyên biệt cho mô hình AI.
Do đó, đã xuất hiện các AI-specific chains - các blockchain được xây dựng ngay từ đầu để phục vụ cho:
- Tương tác giữa AI và smart contract.
- Xử lý khối lượng lớn inference (suy luận).
- Tích hợp các phần cứng đặc biệt như GPU.
- Xác minh mô hình AI theo cách phi tập trung.
Một số dự án nổi bật:
- Bittensor: Mạng lưới AI coordination phi tập trung, sử dụng token TAO để thưởng cho những người tham gia đào tạo mô hình AI, inference và đánh giá chất lượng.
- Ritual: L1 chuyên cho AI, có giao thức đồng thuận riêng Symphony, áp dụng cơ chế fee market đặc biệt, và được thiết kế để phục vụ các mô hình AI phức tạp. Sản phẩm tiêu biểu: Relic (AI AMM), Tithe (AI lending protocol).
Kết luận
Sự hội tụ giữa AI và crypto đang mở ra những cơ hội lớn trên nhiều lĩnh vực. Các giải pháp huấn luyện mô hình và dữ liệu phi tập trung mang lại khả năng mở rộng, linh hoạt và bảo mật. Đây là những yếu tố then chốt để khắc phục nhược điểm và giảm phụ thuộc vào các cơ sở hạ tầng tập trung truyền thống.
Tiềm năng của AI agents nằm ở khả năng tận dụng blockchain để thực hiện các tác vụ một cách minh bạch, không cần cấp phép. Trong khi đó, các nền tảng blockchain chuyên biệt cho AI giúp tối ưu hóa các tác vụ AI, mang lại khả năng lập trình cao hơn nhiều so với các blockchain hiện có.
Tóm lại, sự cộng hưởng giữa hai lĩnh vực AI và crypto được kỳ vọng sẽ là một trong những xu hướng công nghệ định hình cả thập kỷ tới.
Anh em có nhận xét gì qua những nhận định trên đây của GSR? Tương lai của sự kết hợp giữa Crypto và AI sẽ ra sao? Hãy comment xuống phía dưới để trao đổi cùng cộng đồng Block24 nhé!
Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc anh em thành công!
Bình luận