Sự kết hợp tiềm năng giữa Blockchain & Robotics

Blockchain và Robotics đều đang bước vào giai đoạn tăng tốc mạnh mẽ, cũng chính là lúc người ta bắt đầu nói về tiềm năng của sự kết hợp giữa hai lĩnh vực này. Trong một bài đăng trên X gần đây của tác giả Kiojame (@Kiojame_), điều này được mô tả như là một bước nhảy vọt lớn, mở ra một nền kinh tế nơi máy móc có thể tự học, tự giao tiếp và tự tạo ra giá trị. Hãy cùng Block24 tìm hiểu cụ thể hơn nhé.

Blockchain là gì?

Blockchain về bản chất là một cuốn sổ ghi chép kỹ thuật số được nhiều máy tính cùng lưu giữ thay vì đặt ở một nơi cố định. Công nghệ này có 4 điểm làm nên sự đặc biệt đó là:

• Tính phi tập trung: Không ai có toàn quyền kiểm soát mạng lưới.
• Tính minh bạch: Mọi giao dịch đều được hiển thị công khai để ai cũng có thể kiểm tra.
• Tính an toàn: Dữ liệu đã được ghi lại thì hầu như không thể sửa hoặc làm giả.
• Khả năng tạo niềm tin: Không cần hệ thống trung gian (ngân hàng, tổ chức tài chính,... hoặc con người) mà vẫn có thể giao dịch trực tiếp với nhau.

Nhờ những đặc điểm này, blockchain mang lại lợi ích cho nhiều lĩnh vực như tài chính, y tế, game và chuỗi cung ứng. Đặc biệt, có một lĩnh vực được dự đoán sẽ hưởng lợi còn nhiều hơn nữa, đó chính là Robotics.

Robot là gì?

Robot là những cỗ máy được lập trình để tự làm việc hoặc cần rất ít sự hỗ trợ từ con người. Từ cánh tay máy lắp ráp ô tô cho đến những chiếc drone giao hàng,  robot được tạo ra để thực hiện các hành động cụ thể dựa trên hướng dẫn hoặc những gì chúng học được.

Lĩnh vực chế tạo robot là sự kết hợp của kỹ thuật máy tính và AI với mục tiêu tạo ra những cỗ máy biết quan sát môi trường xung quanh, tự đưa ra quyết định và hoàn thành nhiệm vụ mà gần như không cần con người can thiệp.

Robot có tiềm năng rất lớn, chúng có thể làm việc ở nơi nguy hiểm, con người không thể đến, hoặc xử lý những vật liệu độc hại một cách an toàn. Chúng cũng làm tốt những công việc lặp đi lặp lại giúp con người có thời gian tập trung cho những việc sáng tạo hơn. Robot đã được sử dụng trong phẫu thuật, trong nông nghiệp để theo dõi mùa màng, và trong gia đình để dọn dẹp, nấu ăn hay hỗ trợ người cao tuổi. Những điều này tưởng chừng là viễn tưởng nhưng đang xảy ra ngay lúc này.

Morgan Stanley dự đoán thế giới có thể sử dụng đến một tỷ robot hình người vào năm 2050. 10 năm trước, robot hình người chỉ có thể chào hỏi hoặc chỉ đường đơn giản. Còn hiện tại những robot như Optimus của Tesla hay Helix của Figure đã có thể gấp quần áo sắp xếp đồ đạc và xử lý các công việc phức tạp.

Đến năm 2025, thị trường robot hình người đã đạt từ 2.9 đến 4.8 tỷ đô, và có thể tăng lên 15 đến 66 tỷ đô vào năm 2030. Robot chính thức chuyển từ ý tưởng tương lai thành một phần của thực tế ngày nay.

Những vấn đề mà lĩnh vực robot gặp phải

Mặc dù công nghệ robot đang tiến bộ nhanh chóng, nhưng vẫn tồn tại nhiều rào cản lớn:

• Thiếu dữ liệu chất lượng và đủ lớn: Robot AI cần lượng dữ liệu khổng lồ để học cách tương tác với thế giới thực. Trong khi các mô hình ngôn ngữ học từ hàng nghìn tỷ văn bản, các mô hình thị giác học từ hàng tỷ hình ảnh, thì robot vật lý chỉ có vài nghìn giờ dữ liệu tương tác thực tế. Bởi vì chúng không thể “cào” dữ liệu từ internet như các mô hình khác, mà phải có con người thật sự hướng dẫn. Việc thiếu dữ liệu thực tế là một trong những rào cản lớn nhất để nâng cao trí thông minh cho robot.
• Thiếu hệ thống giao tiếp phi tập trung: Khi nhiều robot cùng làm việc, như đội robot giao hàng hay hỗ trợ kho, chúng cần chia sẻ thông tin và phối hợp hành động. Nhưng hệ thống hiện tại lại quá phụ thuộc vào server tập trung, nếu server sập hoặc bị hack, toàn bộ hoạt động dừng lại. Chưa có cách nào đáng tin cậy để robot giao tiếp mà không phụ thuộc vào một điểm tập trung.
• Bảo đảm tính xác thực dữ liệu: Ai xác nhận robot đã hoàn thành nhiệm vụ đúng cách? Ai đảm bảo dữ liệu mà robot thu thập không bị sửa đổi? Trong hệ thống tập trung, bạn phải tin tưởng người quản lý server. Hơn nữa, khi robot ngày càng tự chủ hơn, chúng ta cần cơ chế mạnh mẽ hơn để dữ liệu được chứng minh là chính xác và xác thực.
• Thiếu cơ sở hạ tầng kinh tế: Robot sẽ ngày càng trở nên độc lập hơn, tiến hóa từ công cụ hỗ trợ đơn thuần thành một thành phần kinh tế. Ví dụ, một robot giao hàng cần hoàn tất nhiệm vụ, nhận thanh toán, và dùng tiền đó để tự nạp năng lượng, và tất cả đều không cần con người. Nhưng vấn đề là robot không có tài khoản ngân hàng, giấy tờ định danh hay hệ thống thanh toán phù hợp. Hạ tầng kinh tế hiện tại chỉ thiết kế cho con người.

-> Đây là lúc blockchain chứng minh được tầm quan trọng. Nó có thể cung cấp cơ chế giao tiếp phi tập trung, xác thực dữ liệu và hạ tầng thanh toán cho robot, giúp biến robot từ công cụ thành thực thể kinh tế tự chủ.

Giải pháp của Blockchain

Dưới đây là những cách mà blockchain có thể giải quyết được các vấn đề nêu trên của robotics:

• Giải quyết vấn đề dữ liệu: Thay vì phụ thuộc vào một vài phòng nghiên cứu để thu thập dữ liệu, blockchain cho phép tạo mạng lưới toàn cầu để ai cũng có thể đóng góp dữ liệu để nhận được token như phần thưởng. Mọi người có thể điều khiển robot từ xa, ghi lại hành động và tải lên hệ thống chung. Kết quả là dữ liệu không còn là nút thắt khi vấn đề được giải quyết bằng việc hợp tác toàn cầu, có thể mở rộng vô hạn.
• Cho phép giao tiếp phi tập trung: Nhờ cơ chế đồng thuận của blockchain, nhiều robot có thể đồng bộ mà không cần server tập trung. Dù cho một số robot hỏng hoặc bị tấn công, mạng lưới vẫn vận hành bình thường. Smart contract có thể tự động phân công nhiệm vụ, chia sẻ tài nguyên và giải quyết xung đột.
• Đảm bảo tính xác thực dữ liệu: Hành động của mỗi robot có thể được ghi lại trên blockchain vĩnh viễn, không thể thay đổi hay xóa. Điều này tạo ra lịch sử minh bạch, giúp bất kỳ ai cũng có thể kiểm chứng thông tin mà không phải tin tưởng công ty hay hệ thống tập trung.
• Xây dựng lớp hạ tầng kinh tế cho robot: Blockchain cung cấp danh tính số, ví điện tử và các tính năng smart contract cho robot. Robot có thể chứng minh danh tính, nhận thanh toán, chi trả dịch vụ và xây dựng lịch sử hoạt động onchain. Nhờ blockchain mà lần đầu tiên, robot có thể hoạt động như thực thể kinh tế độc lập, không chỉ là máy móc.

Các dự án Blockchain x Robotics nổi bật

Hiện tại, thị trường decentralized robotics (blockchain kết hợp robotics) có vốn hóa khoảng 410 triệu USD và đang tăng trưởng nhanh. Nhiều dự án đang xây dựng “crypto robotics stack”, đây là một hệ sinh thái giúp robot:

• Truy cập dữ liệu chất lượng cao
• Giao tiếp an toàn, phi tập trung
• Xác thực hành động
• Tham gia vào nền kinh tế số mà không cần con người điều khiển

Dưới đây là các mảng chính và các dự án tiêu biểu:

Giải quyết vấn đề dữ liệu

Các dự án sau  tập trung vào cải thiện chất lượng và khối lượng dữ liệu cho robot:

• PrismaX: PrismaX trả token cho người vận hành robot từ xa, tạo và đóng góp dữ liệu đào tạo AI cho các nhiệm vụ phức tạp.
• Poseidon: Là một Marketplace theo dõi nguồn gốc và quá trình hình thành của dữ liệu chuyển động thực tế. Nền tảng này có thể mở rộng quy mô dữ liệu từ vài nghìn giờ lên hàng triệu giờ.
• Reborn: Thu thập chuyển động hàng ngày của con người qua thiết bị đeo giá rẻ, chuyển thành dữ liệu robot-ready (sẵn sàng để robot dùng ngay) và cung cấp quyền huấn luyện AGI mở.
• RICE AI: Robot giao hàng và có khả năng thu thập dữ liệu môi trường, được SoftBank và Nvidia hỗ trợ.
• NATIX Network & Over the Reality: Thu thập dữ liệu bản đồ thực tế từ người dùng, tạo bản đồ 3D chi tiết cho robot di chuyển và định hướng, trả thưởng bằng token.
• Peaq: Blockchain L1 cho “machine economy” (nền kinh tế máy móc), cung cấp danh tính số và khả năng giao dịch tự chủ. Đã thử nghiệm thực tế tại các vertical farm, nơi robot trồng và bán nông sản, NFT holders nhận cổ tức từ doanh thu on-chain.

Giao tiếp phi tập trung & xác thực

Các dự án sau giúp robot trao đổi dữ liệu và phối hợp với nhau mà không cần server tập trung, đảm bảo tính xác thực:

• Auki: Xây bản đồ 3D dùng chung qua DePIN, giúp các robot duy trì nhận thức môi trường đồng bộ.
• Gaib AI: Xây dựng một lớp công nghệ giúp robot “cảm nhận” thế giới một cách an toàn hơn. Mọi dữ liệu từ camera hay cảm biến của robot đều được đưa lên blockchain để đảm bảo không bị sửa hay làm giả. Nhờ vậy mà các robot có thể trao đổi và phối hợp với nhau mà không cần phụ thuộc vào bên trung gian thứ 3.
• GEOD NET & Onocoy: Hạ tầng định vị phi tập trung, thay GPS bằng mạng lưới các node blockchain có độ chính xác đến từng cm.
• PinLink: Token hóa danh tính robot và tin nhắn IoT, giúp robot “chat” an toàn và chia sẻ hành động đã xác minh.
• Codec Flow: Hạ tầng AI phi tập trung cho robotics, cung cấp tài nguyên tính toán mà không phụ thuộc cloud tập trung.

Xây dựng hạ tầng kinh tế cho robot

Các dự án sau giúp robot tham gia nền kinh tế số độc lập, nhận và chi trả thanh toán tự động:

• Open Mind: Được ví như “Android cho robot”, nó là một hệ điều hành mã nguồn mở với bộ nhớ dùng chung và ví thanh toán tự chủ.
• BitRobot Network: Kết nối các robot subnet trong một token economy, khuyến khích đóng góp dữ liệu và nghiên cứu AI toàn cầu.
• XMAQUINA: Cho phép mọi người sở hữu một phần của robot hình người thông qua token DEUS. Khi robot kiếm ra tiền từ các nhiệm vụ ngoài đời thật thì khoản thu này sẽ được chia lại cho cộng đồng nắm giữ DEUS trong DAO.

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Anh em chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc anh em thành công!