BIP39 là một tiêu chuẩn Bitcoin quy định cách tạo và sử dụng cụm từ ghi nhớ (mnemonic/seed phrase), dùng để khôi phục ví crypto. Mnemonic/Seed phrase thường bao gồm 12, 18 hoặc 24 từ, được tạo ra một cách ngẫu nhiên, cho phép dễ dàng sao lưu và khôi phục ví mà không cần phải ghi nhớ các khóa riêng (Private key) phức tạp. Hãy cùng Block24 tìm hiểu cụ thể hơn qua bài viết sau nhé.

BIP39 là gì?

BIP39 (Bitcoin Improvement Proposal 39 - đề xuất cải tiến Bitcoin 39) là một tiêu chuẩn trong hệ thống Bitcoin (và cả các blockchain khác, gọi chung là BIP) được đề xuất nhằm tạo và chuyển đổi mnemonic phrase thành seed, dùng để tạo ra ví HD (Hierarchical Deterministic). Trong đó:

  • Mnemonic phrase (hay còn gọi là seed phrase) là một chuỗi gồm 12-24 từ tiếng Anh (hoặc ngôn ngữ khác) dễ dàng ghi nhớ, được tạo ra từ Entropy (chuỗi nhị phân) 128-bit.
  • Seed là chuỗi nhị phân 512-bit được tạo ra từ Mnemonic phrase.
  • Ví HD là loại ví crypto có khả năng tạo ra vô số địa chỉ ví con từ một seed duy nhất, theo cấu trúc dạng cây phân cấp.

Mnemonic phrase dễ ghi nhớ và sao lưu hơn so với Private key (dãy ký tự dài, ngẫu nhiên, và phức tạp), hỗ trợ khôi phục toàn bộ ví, và được sử dụng rộng rãi trong các ví crypto hàng đầu như MetaMask, Trust Wallet, Trezor, Ledger,…

Nói một cách dễ hiểu, BIP39 là cách biến một chuỗi mã phức tạp (Private key kiểu: 6F3A9C2D…)  thành 12–24 từ đơn giản, dễ nhớ như “apple”, “river”, “moon”, v.v. Thay vì phải ghi nhớ một dãy ký tự rối rắm, bạn chỉ cần giữ lại cụm từ này. Từ đó, ví sẽ tự động tạo ra hàng loạt địa chỉ ví con để bạn dùng, và chỉ cần nhớ đúng cụm từ đó, bạn có thể khôi phục toàn bộ ví ở bất cứ đâu.

Thông tin cơ bản về BIP39:

  • Tên đầy đủ: Mnemonic code for generating deterministic keys
  • Tác giả: Marek Palatinus (Slush), Pavol Rusnak (Stick), Aaron Voisine, Sean Bowe
  • Ngày đề xuất: 10-9-2013
  • Loại: Standards Track
  • Trạng thái: Final (được chấp thuận là tiêu chuẩn)
  • Link gốc: https://github.com/bitcoin/bips/blob/master/bip-0039.mediawiki
Thông tin cơ bản về BIP39 trên Github
Thông tin cơ bản về BIP39 trên Github

Nội dung của đề xuất Bitcoin 39

Nội dung cốt lõi của BIP39 bao gồm:

  • Phương pháp giúp dễ nhớ, dễ viết lại để sao lưu mã khóa ví, bằng cách chuyển đổi Entropy thành một dãy từ tiếng Anh có ý nghĩa.
  • Quy định cách chuyển đổi Mnemonic phrase thành seed, dùng để tạo ra ví HD.

Tạo Mnemonic Phrase (Cụm từ ghi nhớ)

Mnemonic Phrase là một dãy 12 - 24 từ tiếng Anh, được chọn ngẫu nhiên từ một danh sách 2048 từ cố định.

Ví dụ: abandon ability able about above absent absorb abstract absurd abuse access accident

Dãy từ này được sinh ra từ một Entropy theo 4 bước sau:

  1. Tạo Entropy (128 bit/256 bit)
  2. Tính checksum (sử dụng SHA256)
  3. Ghép lại và chia thành các nhóm 11 bit
  4. Ánh xạ mỗi nhóm thành 1 từ trong danh sách

Chuyển Mnemonic phrase thành Seed

Mnemonic phrase được đưa qua hàm mã hóa PBKDF2 (Password-Based Key Derivation Function 2) để chuyển thành Seed nhị phân 512-bit.

Mô hình chuyển đổi Mnemonic phrase thành Seed
Mô hình chuyển đổi Mnemonic phrase thành Seed

Sử dụng Seed để tạo các ví HD

Seed 512-bit này sau đó sẽ được dùng làm đầu vào cho BIP32/BIP44 để tạo ra ví HD với cặp khóa Private Key - Public Key và địa chỉ ví.

Tóm tắt lại quy trình như sau:

Từ Entropy -> Tạo Mnemonic Phrase -> Tạo Seed (512-bit) -> Tạo ví HD (Private Key, Public Key, địa chỉ ví)

Ý nghĩa của BIP39

BIP39 là một trong những đề xuất quan trọng nhất trong hệ sinh thái Bitcoin và blockchain nói chung. Điều này được thể hiện qua những khía cạnh sau:

  • Dễ ghi nhớ và sử dụng mã khóa: Thay vì chuỗi nhị phân phức tạp, người dùng chỉ cần ghi nhớ hoặc cất giữ 12 - 24 từ tiếng Anh đơn giản.
  • Chuẩn hóa hệ thống ví crypto: Mọi nền tảng ví HD (hỗ trợ BIP39) đều có thể sử dụng chung một Mnemonic Phrase để khôi phục ví, bất kể là nhà cung cấp nào (Trezor, MetaMask, Trust Wallet,…).
  • An toàn và bảo mật: Quá trình chuyển đổi từ Entropy > Mnemonic Phrase  > Seed > ví HD dùng thuật toán một chiều (gần như không thể đảo ngược), giúp tăng độ bảo mật.
  • Hỗ trợ khôi phục ví: Khi mất thiết bị ví (điện thoại, máy tính, ví cứng), người dùng chỉ cần nhập lại Mnemonic phrase là có thể khôi phục toàn bộ ví và tài sản.
  • Tích hợp với các chuẩn khác: BIP39 kết hợp chặt chẽ với BIP32 (HD Wallet) và BIP44 (multi-coin wallet), tạo ra một hệ sinh thái ví crypto linh hoạt và mở rộng.
BIP39 là một trong những đề xuất Bitcoin quan trọng
BIP39 là một trong những đề xuất Bitcoin quan trọng

Những lưu ý quan trọng đối với Seed phrase (Mnemonic phrase)

Seed phrase = Toàn quyền kiểm soát ví. Do đó, nếu người khác có seed phrase thì họ có thể rút hết tài sản của bạn bất cứ lúc nào. Sau đây là những lưu ý quan trọng đối với seed phrase trong quá trình sử dụng ví crypto:

  • Không chia sẻ với bất kỳ ai: Giữ bí mật tuyệt đối seed phrase, cảnh giác với những chiêu trò scam phổ biến, không nhập seed phrase lên bất kỳ trang Web nào dù được yêu cầu.
  • Ghi lại bằng tay, lưu trữ ngoại tuyến: Không nên lưu seed phrase trên máy tính, điện thoại, email, Google Drive,... vì dễ bị malware hoặc hacker xâm nhập. không nên in hoặc chụp ảnh seed phrase, tốt nhất nên viết tay trên giấy để cất giữ.
  • Bảo quản an toàn, kín đáo: Tránh đặt ở nơi dễ bị ướt, cháy, dễ mất cắp. Có thể sao lưu thành nhiều bản, cất ở nhiều nơi bí mật khác nhau.
  • Kiểm tra kỹ nền tảng ví trước khi dùng: Chỉ nhập seed phrase trên các nền tảng ví crypto uy tín, phần mềm/ứng dụng tải về từ Website chính thức.
Những lưu ý quan trọng đối với Seed phrase
Những lưu ý quan trọng đối với Seed phrase

Mối liên hệ giữa BIP39 với BIP32, BIP44

BIP39 xác định cách tạo Mnemonic phrase, đại diện cho một chuỗi nhị phân ngẫu nhiên (entropy). Mnemonic phrase sau đó được hàm mã hóa PBKDF2 chuyển đổi thành Seed.

BIP32 định nghĩa cách sử dụng seed (từ BIP39) để tạo ra một hệ thống ví phân cấp (HD Wallet) dưới dạng cây, mỗi nhánh trong cây đại diện cho một cặp khóa con (Public & Private key). Cơ chế này giúp người dùng tạo ra hàng loạt địa chỉ ví con mà chỉ cần duy nhất một Seed phrase (Mnemonic phrase) ban đầu, đồng thời giúp việc backup và phục hồi ví dễ dàng.

BIP44 mở rộng BIP32 bằng cách chuẩn hóa cách tổ chức phân cấp ví để hỗ trợ nhiều loại tài sản, nhiều tài khoản, và nhiều địa chỉ. Cụ thể hơn, nó định nghĩa một “đường dẫn” cụ thể để truy xuất từng địa chỉ ví, đường dẫn này giúp các ví như MetaMask, Trust Wallet,... dẫn xuất đúng địa chỉ cho từng loại tài sản.

Tóm lại, mối liên hệ giữa các BIP này như sau:

  • BIP39 cung cấp mnemonic phrase để sinh ra seed.
  • BIP32 dùng seed để tạo ra hệ thống ví phân cấp gồm nhiều ví con.
  • BIP44 định nghĩa quy tắc tổ chức phân cấp ví để hỗ trợ nhiều tài sản và tài khoản ví.
Mối liên hệ giữa BIP39 với BIP32, BIP44
Mối liên hệ giữa BIP39 với BIP32, BIP44

Danh sách ví đạt tiêu chuẩn BIP 39

Dưới đây là danh sách một số ví phổ biến hỗ trợ BIP39, tức có thể sử dụng seed phrase ( 12–24 từ) để khôi phục hoặc di chuyển ví giữa các nền tảng khác nhau:

Ví phần cứng (Hardware wallets):

  • Ledger Nano X, Ledger Nano S, Ledger Stax
  • Trezor Model T, Trezor Model One, Trezor Safe 3
  • BitBox, BitBox02
  • CoolWallet S
  • Archos Safe-T Mini
  • Coldcard Wallet
  • Ellipal Titan
  • SecuX W10, SecuX W20
  • BC Vault
  • D’CENT Biometric Wallet
  • Keevo Wallet
  • KeepKey
  • Foundation Devices Batch 2 (Foundation Wallet)
  • OneKey Classic, OneKey Touch
  • SeedSigner
  • Blockstream Jade

Ví phần mềm (Desktop & Mobile wallets):

  • Electrum (desktop)
  • Exodus (desktop & mobile)
  • Mycelium (mobile)
  • Coinomi (mobile)
  • Guarda (multi-currency)
  • Jaxx Liberty (multi-platform)
  • Atomic Wallet
  • Trust Wallet (mobile, hỗ trợ DApp browser)
  • MetaMask (multi-chain, browser extension)
  • Samourai Wallet (Bitcoin riêng tư)
  • BRD / Bread Wallet
  • Edge Wallet (multi-currency)
  • GreenAddress (web & mobile, multisig + 2FA)
  • BlueWallet (Bitcoin + Lightning)
  • Wasabi Wallet (desktop, privacy-focused)
  • Cobo Wallet (mobile & cloud)
  • Zengo (keyless, user-friendly)
  • Argent (Ethereum/DeFi)
  • Enjin Wallet (gaming, NFT)
  • Abra (mobile + exchange)
  • Casa Keymaster (multisig, Bitcoin-based)
  • SafePal S1

FAQ

Seed phrase là gì và có phải do BIP39 tạo ra không?

Seed phrase (hay còn gọi là mnemonic phrase) là một dãy gồm 12–24 từ tiếng Anh, giúp người dùng sao lưu và khôi phục ví crypto. BIP39 chính là đề xuất tiêu chuẩn để tạo ra seed phrase.

Seed và Seed phrase có phải là một không?

Không. Seed phrase là cách gọi khác của Mnemonic phrase, còn Seed là một chuỗi nhị phân độ độ dài 512 bit, được tạo ra từ Mnemonic phrase.

12 từ, 18 từ và 24 từ khôi phục khác nhau ở điểm nào?

Chúng khác nhau ở độ dài và mức độ bảo mật:

  • 12 từ là phổ biến nhất, bảo mật ở mức tốt.
  • 18 từ ít phổ biến nhưng bảo mật tốt hơn.
  • 24 từ cũng khá phổ biến, đảm bảo bảo mật ví ở mức cao nhất.

Nếu mất seed phrase thì có khôi phục ví được không?

Không. Nếu mất seed phrase thì sẽ không thể khôi phục lại ví và tài sản, kể cả nhà phát triển ví cũng không giúp được. Do đó việc sao lưu và bảo mật seed phrase là cực kỳ quan trọng.

Có thể đổi seed phrase sang một cụm từ mới được không?

Không thể đổi seed phrase. Muốn dùng cụm từ mới thì cách duy nhất là tạo ví mới hoàn toàn.

BIP39 có phải chỉ dùng cho Bitcoin không?

Không. Mặc dù ban đầu được đề xuất cho Bitcoin, nhưng BIP39 hiện nay được sử dụng rộng rãi cho hầu hết các blockchain như Ethereum, Solana,...