Bản nâng cấp Fusaka: PeerDAS, Face ID và những cải tiến L1 Ethereum

Fusaka là bản nâng cấp quan trọng tiếp theo của Ethereum sau Pectra diễn ra hồi tháng 05/2025 đã bắt đầu giai đoạn thử nghiệm testnet để chuẩn bị triển khai chính thức trên Ethereum mainnet.

Nằm trong giai đoạn The Surge, Fusaka không chỉ tập trung vào việc giảm mạnh phí giao dịch cho các Layer 2 mà còn lần đầu tiên tích hợp các công nghệ xác thực hiện đại như Face ID, vân tay và passkey. Điều này mở ra một tương lai nơi việc tương tác với blockchain sẽ trở nên đơn giản và an toàn như sử dụng các ứng dụng Web2, phá vỡ rào cản lớn nhất đối với người dùng mới. 

Cùng Block24 tìm hiểu chi tiết về bản nâng cấp Fusaka, từ những cải tiến kỹ thuật đột phá như PeerDAS đến lợi ích mà nó mang lại cho toàn bộ hệ sinh thái Ethereum trong bài viết dưới đây nhé!

Bản nâng cấp Fusaka là gì?

Fusaka là bản nâng cấp giao thức lớn tiếp theo trong lộ trình phát triển của Ethereum sau Pectra diễn ra vào tháng 05/2025. Với việc nằm trong giai đoạn The Surge, bản nâng cấp này tiếp tục nhiệm vụ hiện thực hóa tầm nhìn về một mạng lưới có khả năng xử lý hàng ngàn giao dịch mỗi giây với chi phí thấp, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của toàn bộ hệ sinh thái Ethereum.

Mục tiêu cốt lõi của Fusaka bao gồm:

• Tăng thông lượng Blob: Thông qua việc giới thiệu EIP-7594 (hay còn gọi là PeerDAS), Fusaka đặt mục tiêu gia tăng đáng kể dung lượng dữ liệu (blobs) mà các Layer 2 (L2) có thể gửi về Layer 1 (L1), từ đó trực tiếp làm giảm phí giao dịch cho người dùng cuối.
• Nâng cao hiệu suất L1: Một loạt các EIP (Đề xuất cải tiến Ethereum) được triển khai để tối ưu hóa việc thực thi giao dịch, tăng giới hạn gas của block và dọn dẹp lại giao thức mạng, giúp Ethereum có thể hoạt động hiệu quả và ổn định hơn.
• Cải thiện trải nghiệm người dùng: Lần đầu tiên trong lộ trình phát triển của mình, Ethereum tích hợp hỗ trợ cho các công nghệ xác thực hiện đại như passkey, Face ID, vân tay, WebAuthn, giúp việc tương tác với blockchain trở nên đơn giản và quen thuộc như sử dụng các ứng dụng ở Web2.

Những cải tiến kỹ thuật của Fusaka

Mở rộng Blob với PeerDAS (EIP-7594)

Cải tiến đáng chú ý nhất của bản nâng cấp Fusaka chính là PeerDAS (Peer Data Availability Sampling). Đây là công nghệ có thể giúp Ethereum thay đổi cuộc chơi trong cách xử lý dữ liệu cho các Layer 2.

Để hiểu một cách đơn giản, thay vì trước đây mỗi node phải tải xuống và xác minh toàn bộ dữ liệu (blob) mà L2 gửi về, PeerDAS cho phép các node chỉ cần lấy mẫu (sampling) một vài phần nhỏ của dữ liệu đó. Nhờ vào các kỹ thuật mã hóa tiên tiến ngày nay, việc chỉ cần xác minh các mẫu nhỏ này cũng đủ để đảm bảo rằng toàn bộ dữ liệu là hợp lệ và đang có sẵn ở trên mạng lưới.

Lợi ích của cơ chế này là cho phép Ethereum gia tăng đáng kể số lượng blob giới hạn trong mỗi block mà không gây áp lực băng thông lên các node. Kết quả là chi phí để các L2 đăng dữ liệu lên Ethereum sẽ giảm mạnh, kéo theo phí giao dịch mà người dùng phải trả trên các nền tảng như Arbitrum, Optimism hay Base rẻ hơn nhiều. Đây được xem là bước đi quan trọng để có thể hiện thực hóa một tương lai, nơi người dùng không cần phải lo lắng về phí gas mỗi khi thực hiện giao dịch on-chain nữa.

BPO Forks

Để đảm bảo việc tăng thông lượng blob diễn ra một cách an toàn và không gây sốc cho mạng lưới, Fusaka giới thiệu một cơ chế nâng cấp linh hoạt được gọi là Blob Parameter Only (BPO) Forks. 

Đây là những bản nâng cấp nhỏ, chỉ thay đổi các tham số cấu hình như mục tiêu và giới hạn lượng blob tối đa ở mỗi block mà không cần các thay đổi phức tạp trong mã nguồn. Cách tiếp cận này cho phép các nhà phát triển tăng dần dung lượng blob một cách có kiểm soát, giống như việc từ từ mở một con đập thay vì xả lũ ồ ạt để đảm bảo sự ổn định và an toàn cho toàn bộ hệ thống.

Tăng tốc Layer 1

Trong bản nâng cấp lần này, Fusaka cũng mang đến một loạt các cải tiến quan trọng nhằm nâng cao hiệu suất và sự ổn định của chính lớp nền tảng Ethereum (Layer 1). Một số EIP quan trọng bao gồm:

1. Tối ưu hóa ModExp (EIP-7883 & 7823): Điều chỉnh lại chi phí gas cho các phép toán mật mã phức tạp (ModExp) để phản ánh chính xác tài nguyên cần sử dụng để tính toán, giúp định giá gas công bằng hơn.
2. Giới hạn gas giao dịch (EIP-7825): Đặt ra mức trần cho lượng gas mà một giao dịch đơn lẻ có thể tiêu thụ. Điều này giúp ngăn chặn các giao dịch quá khổ gây tắc nghẽn block và bảo vệ mạng lưới khỏi các cuộc tấn công từ chối dịch vụ (DoS), đồng thời tạo tiền đề cho việc xử lý giao dịch song song trong tương lai.
3. Nâng cấp giao thức mạng eth/69 (EIP-7642): Đây là một cuộc dọn dẹp lại giao thức mạng để loại bỏ các trường dữ liệu không còn cần thiết từ thời kỳ trước The Merge. Việc này giúp giảm băng thông cần thiết để đồng bộ hóa các node và làm cho mã nguồn trở nên gọn gàng hơn.
4. Tăng giới hạn gas mặc định (EIP-7935): Nâng giới hạn gas của mỗi block lên để cho phép nhiều giao dịch và các hoạt động phức tạp hơn có thể thực thi trực tiếp trên Ethereum, giúp nâng cao năng lực xử lý của mạng lưới.

Cải thiện trải nghiệm người dùng (UX) và hỗ trợ nhà phát triển (DevX)

Ngoài ra, Fusaka còn chú trọng vào những cải tiến giúp nâng cao trải nghiệm của người dùng và các nhà phát triển, bao gồm:

• ​Hỗ trợ ví phần cứng với secp256r1 (EIP-7951): Lần đầu tiên, Ethereum hỗ trợ đường cong mật mã secp256r1, giúp cho các nhà phát triển ví và dApp có thể tích hợp với các thiết bị có tính năng bảo mật hiện đại như Apple Secure Enclave (Face ID, Touch ID) và WebAuthn/Passkeys. Điều này mở ra một tương lai, nơi người dùng có thể ký giao dịch và tương tác với dApps một cách an toàn bằng sinh trắc học, giúp loại bỏ sự phức tạp của việc quản lý seed phrase và mang lại trải nghiệm người dùng liền mạch, quen thuộc.
• ​Opcode CLZ (EIP-7939): Giới thiệu một opcode mới có tên là Count Leading Zeros (CLZ) trong Máy ảo Ethereum (EVM). Đây là một công cụ tính toán hiệu quả giúp giảm đáng kể phí gas cho các hoạt động toán học phức tạp, đặc biệt là những hoạt động liên quan đến công nghệ mật mã Zero-knowledge Proofs (ZKP) và các thuật toán nén dữ liệu.

Lợi ích mà Fusaka mang lại

Tóm lại, những lợi ích mà bản nâng cấp Fusaka dự kiến sẽ mang lại cho hệ sinh thái Ethereum bao gồm:

• Tiếp tục giảm phí gas cho người dùng L2: Đây là lợi ích lớn nhất mà bản nâng cấp lần này mang lại. Với PeerDAS, chi phí đăng dữ liệu của các rollup sẽ giảm mạnh, giúp cho giao dịch trên L2 ngày càng rẻ hơn nữa. Và như Vitalik Buterin từng chia sẻ, Data Availability Sampling sẽ là chìa khóa để có thể nâng cao khả năng mở rộng thực sự cho Ethereum.
• Tăng dung lượng và hiệu suất cho L1: Việc tăng giới hạn gas trong mỗi block cho phép Ethereum xử lý nhiều hoạt động hơn. Điều này sẽ hỗ trợ cho sự phát triển của các ứng dụng phức tạp hơn và giảm bớt tình trạng tắc nghẽn mạng trong những giai đoạn cao điểm.
• Trải nghiệm người dùng vượt trội và an toàn hơn: Với EIP-7951, rào cản gia nhập thế giới Web3 sẽ được giảm xuống đáng kể khi người dùng có thể tương tác với các dApp một cách an toàn và tiện lợi như đang sử dụng các ứng dụng Web2, mở đường cho việc phổ cập Crypto đến tất cả mọi người. Ngoài ra, những cải tiến này còn có thể dẫn đến sự ra đời của các ví vô hình (invisible wallets), được tích hợp ngay trong trình duyệt hoặc hệ điều hành mà người dùng đang sử dụng.

Lịch trình triển khai Fusaka trên Testnet

Để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ, bản nâng cấp Fusaka sẽ được kích hoạt lần lượt trên các mạng thử nghiệm (testnet) trước khi triển khai trên mainnet. Lịch trình cụ thể như sau:

Sau khi triển khai bản nâng cấp, các mạng thử nghiệm cũng sẽ trải qua hai đợt BPO Fork để tăng dần thông lượng blob. Một lưu ý quan trọng là Fusaka sẽ là bản nâng cấp cuối cùng được triển khai trên testnet Holesky trước khi mạng này ngừng hoạt động hoàn toàn. Các nhà phát triển và người vận hành node có thể theo dõi những cập nhật mới nhất từ cuộc họp All Core Devs để nắm bắt tiến độ triển khai.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Tôi chỉ là người dùng hoặc người nắm giữ ETH thì có cần làm gì không?

Không. Tương tự hầu hết các bản nâng cấp trước đây, người dùng thông thường và ETH holder không cần thực hiện bất kỳ hành động nào. Các sàn giao dịch và nhà cung cấp ví sẽ tự động xử lý việc cập nhật để tương thích với phiên bản mới nhất.

PeerDAS trong Fusaka hoạt động ra sao và lợi ích chính là gì? 

PeerDAS cho phép các node xác minh tính khả dụng của dữ liệu bằng cách chỉ chọn lấy ngẫu nhiên một mẫu nhỏ thay vì toàn bộ khối dữ liệu như trước đây. Lợi ích chính là nó cho phép tăng đáng kể dung lượng dữ liệu cho các Layer 2, giúp giảm mạnh phí giao dịch và gánh nặng cho những người vận hành node.

Tại sao bản nâng cấp lại có tên là "Fusaka"?

Kể từ sau sự kiện The Merge (09/2022), Ethereum có một quy ước đặt tên độc đáo cho các bản nâng cấp quan trọng. Cách đặt này sẽ kết hợp giữa tên một thành phố đăng cai hội nghị Devcon (đặt cho lớp thực thi) và tên một ngôi sao (đặt cho lớp đồng thuận). "Fusaka" là sự kết hợp của Osaka (nơi diễn ra Devcon V) và Fulu (một ngôi sao trong chòm sao Cassiopeia).

Khi nào Fusaka được triển khai chính thức trên mainnet?

Trên các trang chính thức của Ethereum Foundation chỉ nhắc đến việc Fusaka sẽ diễn ra trong năm 2025 mà không nêu ngày cụ thể. Thông thường, các bản nâng cấp sẽ được triển khai chính thức trên mainnet nếu như các bản testnet được thử nghiệm hoàn tất mà không gặp các vấn đề nào lớn.

Trước đó, các nhà phát triển của Ethereum đã đề cập đến ngày mainnet dự kiến của Fusaka là cuối tháng 11 hoặc đầu tháng 12 trong năm nay. Tuy nhiên, ngày chính thức sẽ phải tùy thuộc vào kết quả thử nghiệm của Fusaka trên những mạng testnet này.

Trên đây là bài phân tích chi tiết về Fusaka, bản nâng cấp quan trọng tiếp theo của Ethereum với những cải tiến tập trung vào khả năng mở rộng và nâng cao trải nghiệm người dùng. 

Bạn đánh giá thế nào về những thay đổi mà bản nâng cấp Fusaka mang lại cho Ethereum? Việc giảm phí gas cho L2 thì không cần bàn cãi nhưng liệu việc tích hợp Face ID và passkey có thực sự quan trọng đối với công nghệ Web3 hay không? Hãy để lại ý kiến của bạn ở phía dưới để thảo luận cùng với anh em trong cộng đồng Block24 nhé!

Lưu ý: Nội dung bên trên không phải là lời khuyên đầu tư. Bạn chỉ nên tham khảo và tự mình tìm hiểu kỹ trước khi quyết định xuống tiền. Hãy là nhà đầu tư có trách nhiệm với tài sản của mình, chúc bạn thành công!