Cách phân biệt onchain vs offchain chi tiết cho người mới

On-chain là thuật ngữ chỉ các giao dịch hoặc dữ liệu diễn ra trực tiếp trên blockchain, được xác thực và tồn tại vĩnh viễn, bảo đảm minh bạch và phi tập trung. Ngược lại, off-chain gồm các hoạt động diễn ra ngoài blockchain (ví dụ giao dịch qua bên thứ ba hoặc chain riêng) giúp giảm phí, tăng tốc độ nhưng phụ thuộc vào trung gian. Hãy cùng Block24 tìm hiểu chi tiết hơn thông qua bài viết này nhé. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ bắt đầu với phần tổng quan so sánh, sau đó đi sâu vào từng điểm khác biệt cụ thể giữa on-chain và off-chain.

Tổng quan so sánh on-chain và off-chain

Sau đây là bảng tóm tắt so sánh tổng quan giữa on-chain vs off-chain.

Khái niệm về on-chain và off-chain trong crypto

On-chain là gì?

On-chain là thuật ngữ dùng để chỉ các giao dịch/dữ liệu trực tiếp trên blockchain, được mạng lưới xác thực và ghi lại vĩnh viễn vào sổ cái công khai, đảm bảo tính minh bạch, bảo mật và không thể sửa đổi.

Một số ví dụ về on-chain:

• Chuyển ETH từ ví A sang ví B trên blockchain Ethereum.
• Swap USDC sang DAI trên Uniswap.
• Mint NFT trên OpenSea.
• Tham gia vote quản trị trong một DAO.

Off-chain là gì?

Off-chain là thuật ngữ dùng để chỉ các giao dịch/dữ liệu bên ngoài blockchain, không được ghi trực tiếp vào sổ cái công khai. Việc xác nhận dựa vào bên thứ ba theo thỏa thuận riêng, giúp giảm phí và tăng tốc nhưng cần tin cậy vào trung gian.

Một số ví dụ về off-chain:

• Gửi, nhận, hoặc giao dịch crypto trong nội bộ sàn CEX như Binance, Coinbase.
• Gửi BTC thông qua Lightning Network (Bitcoin).
• Mua bán số lượng lớn token qua OTC.

Cơ chế hoạt động

On-chain

Với on-chain, mọi giao dịch và dữ liệu được ghi nhận trực tiếp trên blockchain, vì vậy quy trình xử lý phải tuân theo toàn bộ các bước của mạng lưới:

• Tạo và ký giao dịch: Người dùng ký giao dịch bằng private key.
• Chuyển lên mạng lưới: Dữ liệu giao dịch được chuyển tới các node để kiểm tra hợp lệ (chữ ký, số dư, smart contract).
• Xác thực & đồng thuận: Các node thực hiện cơ chế đồng thuận (Proof of Work, Proof of Stake,...) để đảm bảo giao dịch hợp lệ và không trùng lặp.
• Ghi vào block: Khi đạt đủ xác nhận, giao dịch được đưa vào block mới và liên kết vĩnh viễn với blockchain.
• Tính minh bạch & bất biến: Tất cả dữ liệu có thể được bất kỳ ai kiểm tra, gần như không thể thay đổi hoặc xóa.

Off-chain

Off-chain diễn ra bên ngoài blockchain, không ghi ngay lập tức lên sổ cái công khai, nhờ đó tốc độ và chi phí thấp hơn. Cơ chế hoạt động tùy vào từng loại hình thức:

• Giao dịch nội bộ: Sàn CEX cập nhật số dư trên hệ thống riêng, chỉ khi người dùng rút coin/token ra ví cá nhân, giao dịch mới được đưa lên blockchain.
• Thỏa thuận P2P/OTC: Hai bên thỏa thuận ngoài blockchain và chỉ thực hiện giao dịch on-chain khi cần quyết toán cuối cùng hoặc khi có tranh chấp.
• Kênh thanh toán: Hai bên mở kênh thanh toán riêng bằng một giao dịch on-chain ban đầu. Sau đó mọi giao dịch nhỏ được ký kết và lưu nội bộ, chỉ gửi lên blockchain khi đóng kênh để ghi nhận kết quả cuối cùng (cơ chế hoạt động của Bitcoin Lightning Network).

Ưu điểm & Nhược điểm

On-chain

Ưu điểm

Một số ưu điểm của on-chain bao gồm:

• Minh bạch & bất biến: Mọi giao dịch được ghi công khai trên blockchain, ai cũng có thể kiểm tra và không thể sửa đổi.
• Bảo mật cao: Được xác thực bởi toàn bộ mạng lưới, không bị gian lận hay giả mạo.
• Tự chủ & phi tập trung: Không cần phụ thuộc vào bên trung gian, người dùng giữ toàn quyền kiểm soát tài sản.
• Tích hợp DeFi & dApp: Hoạt động trực tiếp với smart contract, dễ tham gia các hoạt động DeFi như lending, staking, swap.

Nhược điểm

Một số nhược điểm của on-chain bao gồm:

• Chi phí cao: Phí giao dịch thường tăng cao khi mạng tắc nghẽn.
• Tốc độ chậm: Thời gian xác nhận phụ thuộc vào cơ chế đồng thuận (PoW, PoS).
• Không thể đảo ngược: Nếu có sai sót như gửi tiền nhầm địa chỉ, lỗi smart contract thì gần như không thể khắc phục.
• Khả năng mở rộng hạn chế: Dễ bị nghẽn mạng, dẫn đến phí tăng cao và tốc độ chậm, làm hạn chế khả năng mở rộng.

Off-chain

Ưu điểm

Một số ưu điểm của off-chain bao gồm:

• Tốc độ xử lý nhanh: Không cần chờ block xác nhận, giao dịch gần như tức thì.
• Chi phí thấp: Phí giao dịch rất thấp, thậm chí gần như bằng 0, phù hợp thanh toán vi mô hoặc giao dịch khối lượng lớn.
• Khả năng mở rộng cao: Không bị giới hạn TPS của blockchain gốc, tăng đáng kể khả năng mở rộng.

Nhược điểm

Một số nhược điểm của off-chain bao gồm:

• Phụ thuộc trung gian: Cần tin tưởng sàn, đối tác, hoặc cơ chế đa chữ ký, nên sẽ có rủi ro gian lận, giả mạo.
• Thiếu minh bạch: Do dữ liệu không tự động công khai nên khó kiểm chứng nếu xảy ra tranh chấp.
• Rủi ro bảo mật: Nếu hệ thống off-chain bị hack hoặc có hành vi gian lận, người dùng có thể mất tài sản.

Ứng dụng thực tế

On-chain

Các ứng dụng thực tế của on-chain:

• Gửi, nhận crypto: Di chuyển BTC, ETH, hoặc các đồng coin/token khác trực tiếp giữa các ví cá nhân. Mọi giao dịch được ghi vĩnh viễn trên blockchain, có thể tra cứu bằng explorer (Etherscan, Solscan).
• DeFi: Giao dịch trên DEX (Uniswap, Curve), cho vay/lending (Aave, Compound), yield farming. Toàn bộ quy trình được thực hiện qua smart contract, minh bạch và không cần trung gian.
• Quản trị DAO: Bỏ phiếu, đề xuất nâng cấp giao thức. Kết quả được lưu trực tiếp trên blockchain, đảm bảo tính công khai.
• Stablecoin & Thanh toán xuyên biên giới: Gửi USDC, USDT on-chain để thanh toán quốc tế nhanh và minh bạch.
• NFT & GameFi: Mint, mua bán hoặc chuyển nhượng NFT trên các marketplace như OpenSea. Tài sản trong game blockchain (vũ khí, đất đai) được ghi nhận quyền sở hữu vĩnh viễn.

Off-chain

Các ứng dụng thực tế của off-chain:

• Sàn giao dịch tập trung (CEX): Chuyển tài sản giữa các tài khoản nội bộ Binance, OKX, Coinbase… chỉ cập nhật số dư, không phát sinh giao dịch blockchain cho mỗi lần chuyển.
• Bitcoin Lightning Network: Dùng cho thanh toán vi mô với giao dịch nhanh, phí rẻ. Chỉ ghi lên blockchain khi mở/đóng kênh.
• State Channels / Layer 2: Các game blockchain hoặc ứng dụng yêu cầu nhiều giao dịch nhỏ (ví dụ game betting, micropayments) sử dụng kênh off-chain và gửi kết quả đã tổng kết lên blockchain.
• Giao dịch OTC: Mua bán khối lượng lớn giữa tổ chức/nhà đầu tư mà không ảnh hưởng giá thị trường. Quyết toán cuối cùng mới ghi on-chain.

FAQ

On-chain và Off-chain khác nhau chủ yếu ở điểm nào?

On-chain diễn ra trực tiếp trên blockchain, được mạng lưới xác thực và ghi vĩnh viễn, còn off-chain diễn ra ngoài blockchain, chỉ quyết toán lên chuỗi khi cần.

Khi nào nên chọn on-chain hoặc off-chain?

Chọn on-chain khi giao dịch yêu cầu minh bạch, bảo mật cao, và cần lưu trữ vĩnh viễn, ví dụ chuyển tiền trực tiếp, tham gia DeFi, bỏ phiếu DAO, hoặc mint NFT. Chọn off-chain khi cần tốc độ xử lý nhanh, chi phí thấp, hoặc giao dịch khối lượng lớn như thanh toán vi mô, giao dịch nội bộ trên sàn CEX.

Off-chain có an toàn không?

Tùy cơ chế. Nếu thông qua sàn uy tín hoặc kênh thanh toán có độ bảo mật cao thì  tương đối an toàn, nhưng đổi lại kém minh bạch và rủi ro gian lận cao hơn on-chain.

Có thể kết hợp on-chain và off-chain không?

Có. Nhiều ứng dụng dùng off-chain cho giao dịch nhanh/nhỏ và ghi on-chain khi chốt số dư, giúp cân bằng tốc độ, phí và tính bảo mật.

Giao dịch off-chain có thể chuyển thành on-chain không?

Có. Sau khi thỏa thuận hoặc giao dịch nội bộ kết thúc, các bên có thể tạo một giao dịch on-chain để ghi nhận kết quả.