On-chain là gì? Tầm quan trọng của phân tích on-chain

On-chain là thuật ngữ mô tả các hoạt động, giao dịch hoặc dữ liệu diễn ra trực tiếp trên blockchain, được ghi lại và xác minh vĩnh viễn, công khai. Các hoạt động này mang lại tính minh bạch và bảo mật cao, nhưng có thể chậm và tốn kém hơn so với các hoạt động ngoài chuỗi (off-chain). Hãy cùng Block24 tìm hiểu chi tiết qua bài viết này nhé.

On-chain là gì?

On-chain là thuật ngữ dùng để chỉ tất cả các hoạt động, dữ liệu và giao dịch diễn ra trực tiếp trên blockchain và được ghi lại vĩnh viễn trong sổ cái phân tán. Mỗi thay đổi hay hành động on-chain đều phải được xác thực và đồng thuận bởi mạng lưới (gồm các miner hoặc validator), trước khi trở thành một phần của blockchain.

Nói cách khác, on-chain bao gồm mọi thứ xảy ra và được lưu trữ công khai, minh bạch trên blockchain, không thể chỉnh sửa hay đảo ngược.

Dữ liệu on-chain lưu trữ công khai, minh bạch, ai cũng có thể kiểm tra (Nguồn: Arkm.com)

Một số ví dụ về hoạt động on-chain:

Gửi và nhận Bitcoin, ETH hoặc USDT trên blockchain.
Thực hiện giao dịch trên DEX (Uniswap, SushiSwap,...).
Đúc (mint) hoặc chuyển NFT.
Tham gia bỏ phiếu quản trị của DAO.
Triển khai smart contract mới.

Tầm quan trọng và ứng dụng của on-chain trong crypto

Việc khai thác dữ liệu on-chain mang lại nhiều giá trị cho cả nhà đầu tư, nhà phát triển lẫn dự án blockchain. Cụ thể:

Minh bạch và đáng tin cậy: Dữ liệu on-chain được ghi lại vĩnh viễn trên blockchain, không thể chỉnh sửa hay giả mạo. Điều này giúp mọi hoạt động có thể được kiểm chứng công khai, tạo ra sự minh bạch và niềm tin cho người dùng.
Phân tích hành vi thị trường: Nhờ dữ liệu on-chain, nhà phân tích có thể theo dõi dòng vốn, ví cá voi, mức độ phân bổ token, số lượng người dùng hoạt động… Từ đó, họ dự đoán xu hướng thị trường hoặc phát hiện tín hiệu tăng/giảm giá.
Hỗ trợ quyết định đầu tư: Các chỉ số on-chain như TVL (Total Value Locked), số lượng giao dịch, tốc độ tăng trưởng ví mới, khối lượng on-chain giúp nhà đầu tư đánh giá sức khỏe của một dự án trước khi đưa ra quyết định.

Dữ liệu on-chain về DeFi TVL của các hệ sinh thái blockchain (Nguồn: defillama.com)

Giám sát rủi ro và bảo mật: Dữ liệu on-chain giúp phát hiện hoạt động bất thường như ví hacker, ví liên quan đến scam/phishing, hay dấu hiệu thao túng thị trường. Điều này đặc biệt quan trọng với sàn giao dịch và các dự án DeFi.
Tối ưu vận hành dự án: Các dự án blockchain có thể dựa vào dữ liệu on-chain để theo dõi mức độ tương tác, hành vi người dùng, hiệu quả của incentive program (chương trình phần thưởng),… từ đó tối ưu sản phẩm và chiến lược phát triển.
Nền tảng cho công cụ phân tích & sản phẩm mới: Dữ liệu on-chain là cơ sở để phát triển các công cụ phân tích (như Nansen, Glassnode, Dune Analytics) và sản phẩm Web3 mới (AI agents, DeFi dashboards, cảnh báo giao dịch bất thường…).

On-chain hoạt động như thế nào?

Để hiểu cách on-chain hoạt động, ta có thể hình dung quy trình cơ bản của một giao dịch hoặc hành động trên blockchain:

Khởi tạo giao dịch

Quy trình on-chain bắt đầu khi người dùng tạo một giao dịch từ ví cá nhân, ví dụ như gửi ETH, swap token hoặc mint NFT. Để đảm bảo quyền sở hữu và tính hợp lệ, giao dịch này được ký bằng private key (khóa riêng tư) của người dùng. Sau đó, nó sẽ được gửi đến toàn bộ mạng lưới blockchain để chờ xử lý.

Chờ xác thực

Khi giao dịch được gửi đi, các node trong mạng lưới sẽ nhận và đưa nó vào mempool (một bộ nhớ tạm thời chứa các giao dịch chờ xác nhận). Tại đây, giao dịch vẫn chưa chính thức được ghi vào blockchain mà cần được lựa chọn bởi miner hoặc validator để tiếp tục xử lý.

Xác thực và đồng thuận

Ở bước này, giao dịch được các miner (trong cơ chế Proof of Work) hoặc validator (trong cơ chế Proof of Stake) đưa vào block mới. Miner sẽ phải giải các bài toán băm (hash) để hợp thức hóa block, trong khi validator sẽ stake token để giành quyền xác thực. Sau đó, cơ chế đồng thuận của blockchain đảm bảo rằng tất cả các node trong mạng đều chấp nhận tính chính xác của giao dịch này.

Ghi vào blockchain

Sau khi block được xác thực, nó sẽ được thêm vào blockchain vĩnh viễn. Từ đó, giao dịch trở thành dữ liệu on-chain chính thức và không thể thay đổi. Người dùng có thể dễ dàng tra cứu giao dịch thông qua các công cụ blockchain explorer, chẳng hạn như Etherscan hay Solscan.

Sự khác biệt giữa on-chain và off-chain

Dưới đây là bảng so sánh dễ hiểu giữa 2 khái niệm on-chain và off-chain:

	On-chain	Off-chain
Định nghĩa	Hoạt động diễn ra trực tiếp trên blockchain và được ghi vĩnh viễn vào chuỗi khối	Hoạt động diễn ra bên ngoài blockchain, không ghi trực tiếp hoặc ngay lập tức vào chuỗi khối.
Xác thực	Được xác thực bởi miner/validator, tùy vào cơ chế đồng thuận của mạng lưới	Được xác thực bởi bên trung gian, hệ thống riêng hoặc thỏa thuận giữa các bên
Tính minh bạch	Công khai, ai cũng có thể kiểm chứng	Hạn chế, phụ thuộc vào bên quản lý dữ liệu
Bất biến	Không thể thay đổi hoặc xóa bỏ sau khi ghi vào blockchain	Có thể bị chỉnh sửa hoặc hủy nếu do bên trung gian quyết định
Chi phí	Tốn phí gas, thường cao những lúc nghẽn mạng	Rẻ hơn, nhiều trường hợp gần như miễn phí
Tốc độ	Chậm hơn do phải qua quá trình đồng thuận và xác nhận block	Nhanh hơn, xử lý gần như tức thì
Khả năng mở rộng	Bị giới hạn bởi thông lượng blockchain	Dễ mở rộng, phục vụ khối lượng giao dịch lớn
Ví dụ	Gửi ETH, swap trên Uniswap, mint NFT	Giao dịch trên CEX

Các ứng dụng/công cụ phân tích on-chain phổ biến

Sau đây là top 7 công cụ phân tích on-chain được sử dụng phổ biến nhất hiện nay:

Glassnode: Là một trong những nền tảng phân tích on-chain nổi tiếng nhất. Công cụ này cung cấp dữ liệu chi tiết về mạng lưới Bitcoin, Ethereum và nhiều blockchain khác, bao gồm số lượng ví hoạt động, dòng tiền ra/vào sàn, chỉ số NUPL, MVRV… Đây là lựa chọn hàng đầu của các nhà đầu tư tổ chức và phân tích chuyên nghiệp.

Trang thống kê dữ liệu on-chain của Glassnode (Nguồn: studio.glassnode.com)

Nansen: Nansen tập trung mạnh vào phân tích ví và dòng tiền on-chain. Điểm nổi bật là khả năng gắn nhãn ví (ví cá voi, quỹ đầu tư, sàn giao dịch,…) và theo dõi hành động của họ. Nhà đầu tư có thể biết khi nào smart money mua vào hoặc bán ra một token, từ đó đưa ra quyết định xuống tiền hợp lý hơn.

Giao diện trang chủ của Nansen (Nguồn: app.nansen.ai)

Dune Analytics: Dune là nền tảng phân tích dữ liệu on-chain mở, cho phép người dùng tự tạo dashboard bằng SQL. Nhờ tính năng này mà cộng đồng có thể đóng góp các dashboard đa dạng, từ theo dõi giao dịch DEX, NFT marketplace, đến các chỉ số của DeFi. Nhờ tính mở, Dune trở thành công cụ được cộng đồng trader, nhà phát triển và nhà nghiên cứu sử dụng rộng rãi.

Dữ liệu on-chain trên Dune được cung cấp bởi cộng đồng dev (Nguồn: dune.com)

CryptoQuant: Nổi tiếng với dữ liệu về dòng tiền In Flow/Out Flow (vào/ra) các sàn giao dịch tập trung (CEX). Nhà đầu tư thường dùng công cụ này để theo dõi hoạt động cá voi, lượng BTC/ETH nạp rút khỏi sàn, nhằm dự đoán biến động giá ngắn hạn.

CryptoQuant nổi tiếng với dữ liệu In Flow/Out Flow money của các sàn CEX (Nguồn: cryptoquant.com)

Token Terminal: Token Terminal tập trung vào phân tích dữ liệu DeFi, giống như cách phân tích một công ty truyền thống. Công cụ này cung cấp số liệu về doanh thu giao thức, phí người dùng, lợi nhuận ròng, từ đó hỗ trợ nhà đầu tư định giá dự án.

Token Terminal cung cấp khá nhiều data on-chain quan trọng (Nguồn: tokenterminal.com)

Ưu nhược điểm của on-chain

Ưu điểm của on-chain

Tính minh bạch: Mọi giao dịch và dữ liệu đều được ghi công khai trên blockchain. Bất kỳ ai cũng có thể kiểm chứng mà không phụ thuộc vào một bên trung gian. Điều này giúp xây dựng niềm tin cho cả người dùng lẫn nhà đầu tư.
Tính bất biến: Khi giao dịch đã được ghi vào blockchain, nó không thể bị chỉnh sửa hoặc xóa bỏ. Đây là nền tảng để xây dựng bảo mật và duy trì sự công bằng, ngăn chặn hành vi gian lận hoặc cố tình thay đổi dữ liệu để chuộc lợi.
Tính phi tập trung: Khi dữ liệu được duy trì bởi toàn bộ mạng lưới thay vì một máy chủ tập trung. Điều này giảm thiểu rủi ro kiểm duyệt và phụ thuộc, đồng thời nâng cao khả năng chống tấn công.

Nhược điểm của on-chain

Chi phí cao: Khi mạng lưới bị tắc nghẽn, phí giao dịch này có thể tăng đột biến, gây khó khăn cho người dùng nhỏ lẻ.

Phí mạng Ethereum có thể lên đến hàng chục USD khi tắc nghẽn

Tốc độ xử lý chậm hơn so với off-chain: Do phải qua quá trình xác thực và đồng thuận, các giao dịch cần thời gian chờ để được ghi vào block, đặc biệt trên những mạng có thông lượng thấp.
Khả năng mở rộng hạn chế: Đây là vấn đề chung của on-chain. Blockchain chỉ có thể xử lý một số lượng giao dịch nhất định mỗi giây, khiến việc mở rộng ứng dụng cho hàng triệu người dùng trở thành thách thức lớn.

FAQ

Dữ liệu on-chain có thể bị xóa hay ẩn đi không?

Không. Một khi dữ liệu đã được ghi vào blockchain, nó sẽ tồn tại vĩnh viễn và không thể chỉnh sửa hay xóa bỏ.

On-chain có thể mở rộng quy mô không?

Hiện nay, blockchain còn hạn chế về tốc độ và chi phí, nên khó đạt quy mô như các hệ thống Web2. Tuy nhiên, nhiều giải pháp mở rộng như Layer 2, sharding, rollups đang được phát triển để cải thiện vấn đề này.

Có phải on-chain chỉ áp dụng cho crypto?

Không. On-chain còn được áp dụng trong các lĩnh vực blockchain khác như NFT, DeFi, quản trị DAO, theo dõi chuỗi cung ứng, quản lý tài sản số và thậm chí cả hệ thống nhận dạng kỹ thuật số.

Có cần kỹ năng đặc biệt để đọc dữ liệu on-chain không?

Người mới có thể dùng các blockchain explorer (Etherscan, BscScan, Solscan…) để xem cơ bản. Nhưng để phân tích chuyên sâu, cần kiến thức về blockchain, smart contract và kỹ năng khai thác dữ liệu (SQL, Python, hoặc công cụ như Dune, Nansen).

Trên đây là những kiến thức và chia sẻ của Block24 về khái niệm on-chain. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào, anh em hãy comment xuống phía dưới để được Block24 giải đáp nhé!

On-chain là gì? Tìm hiểu thuật ngữ on-chain trong crypto