Ví non-custodial và sự khác biệt so với ví custodial

Ví non-custodial (ví không lưu ký) là ví tiền điện tử cho phép người dùng kiểm soát hoàn toàn khóa riêng tư (private key) và tài sản của mình, không phụ thuộc vào bất kỳ bên thứ ba nào. Hãy cùng Block24 tìm hiểu chi tiết qua bài viết này nhé.

Ví non-custodial là gì?

Ví non-custodial (ví phi tập trung) là loại ví crypto mà người dùng toàn quyền kiểm soát private key và tài sản. Điều này có nghĩa là chỉ chủ sở hữu ví mới có thể truy cập và quản lý tài sản, không phụ thuộc vào bên trung gian như sàn giao dịch tập trung (CEX) hay tổ chức lưu ký. Một số ví non-custodial phổ biến nhất có MetaMask, Trust Wallet, OKX Web3 Wallet,... 

Đối lập với ví non-custodial là ví custodial (ví lưu ký), nơi private key được lưu giữ bởi bên thứ ba, người dùng chỉ có quyền truy cập thông qua tài khoản trên nền tảng đó.

Ví non-custodial cho phép:

• Tự do lưu trữ, gửi và nhận crypto bất cứ lúc nào.
• Tránh rủi ro khi sàn CEX bị hack, phá sản hoặc đóng băng tài khoản.
• Kết nối trực tiếp với các ứng dụng phi tập trung (DApps), DeFi, NFT marketplace…

Non-custodial wallet cho phép toàn quyền kiểm soát private key và tài sản (Nguồn: sưu tầm)

Tại sao trader nào cũng nên có ít nhất 1 ví non-custodial?

Bất kỳ nhà đầu tư crypto nào cũng nên sở hữu ít nhất một ví non-custodial, nhất là các trader, bởi vì đây là công cụ giúp họ nắm quyền kiểm soát tuyệt đối đối với tài sản số thay vì phải phụ thuộc vào bên trung gian như sàn CEX.

• Tính an toàn và quyền tự do: Trong bối cảnh nhiều vụ hack, sàn phá sản hoặc đóng băng tài khoản xảy ra, việc nắm private key giúp trader giảm thiểu rủi ro mất tài sản do yếu tố bên thứ ba.
• Sự minh bạch và quyền sở hữu thực sự: Ví non-custodial đảm bảo nguyên tắc cốt lõi của crypto: “Not your keys, not your coins.”
• Sử dụng linh hoạt: So với ví lưu ký thì non-custodial wallet có lợi thế hơn về Khả năng truy cập DeFi và Web3, chúng thường tích hợp trực tiếp với Dapps, NFT marketplace, staking, lending,... điều mà ví lưu ký không có.

Với những ưu điểm này, ngay cả khi thường xuyên giao dịch trên sàn CEX, mỗi trader cũng cần ít nhất một ví non-custodial để bảo vệ tài sản lâu dài, tận dụng cơ hội DeFi, và tránh rủi ro từ các tổ chức trung gian.

Non-custodial wallet hoạt động như thế nào?

Non-custodial wallet hoạt động theo quy trình chung như sau:

1. Tạo ví và sinh khóa

Khi bạn tạo một non-custodial wallet (ví dụ: MetaMask, Trust Wallet, Ledger…), ứng dụng sẽ sinh ra một cặp mã khóa gồm:

• Khóa công khai (public key): giống như số tài khoản ngân hàng, được dùng để tạo địa chỉ ví nhận crypto.
• Khóa riêng tư (private key): giống như mật khẩu, cho phép bạn ký giao dịch và toàn quyền kiểm soát tài sản. Thường private key sẽ được mã hóa thành seed phrase (12–24 từ) để dễ sao lưu.

2. Truy cập ví, xem và quản lý tài sản

Crypto thực chất không nằm trong ví, mà được ghi nhận trên blockchain. Ví chỉ đóng vai trò công cụ để truy cập và tương tác với tài sản đó. Khi bạn mở ví, nó sẽ quét blockchain dựa trên địa chỉ ví để hiển thị số dư.

3. Nhận và gửi tiền

Khi bạn muốn gửi crypto, chỉ cần nhập địa chỉ nhận và số lượng. Ví sẽ tạo một bản nháp giao dịch và dùng private key của bạn để ký bằng chữ ký số (digital signature). Sau đó, giao dịch đã được ký sẽ được gửi đến blockchain để các node xác thực và ghi lại. Để nhận crypto, chỉ cần copy địa chỉ ví và gửi tiền vào địa chỉ này.

4. Tương tác với DApps

Non-custodial wallet có thể kết nối trực tiếp với DeFi, NFT marketplace hoặc game blockchain. Khi bạn thực hiện hành động (swap token, stake, mint NFT…), ví sẽ hiển thị yêu cầu xác nhận, và bạn cần ký giao dịch bằng private key để hoàn tất.

Ưu nhược điểm của ví non-custodial

Ưu điểm

• Toàn quyền kiểm soát tài sản: Người dùng trực tiếp nắm giữ private key, nghĩa là bạn thực sự sở hữu crypto của mình, không phụ thuộc vào bất kỳ tổ chức nào.
• Tăng tính an toàn trước rủi ro bên thứ ba: Không lo bị sàn giao dịch khóa tài khoản, phá sản, hoặc bị chiếm đoạt do quản lý yếu kém từ phía trung gian.
• Tự do truy cập mọi lúc, mọi nơi: Bạn có thể gửi, nhận, giao dịch tài sản bất cứ khi nào mà không cần xin phép hay chờ xác nhận từ bên khác.
• Tính minh bạch và riêng tư cao hơn: Vì không cần cung cấp KYC cho bên trung gian, bạn hoàn toàn giao dịch ẩn danh.
• Tích hợp với DeFi và Web3: Ví non-custodial có thể kết nối trực tiếp với nhiều dApps như giao dịch phi tập trung (DEX), staking, lending, NFT marketplace, GameFi…

Nhược điểm

• Rủi ro mất tài sản nếu quên private key/seed phrase: Nếu bạn mất seed phrase/private key, không ai có thể giúp khôi phục ví. Đây là rào cản lớn với người mới.
• Khó sử dụng cho người không rành công nghệ: Quá trình cài đặt, lưu trữ seed phrase, kết nối DApps… có thể phức tạp, dễ gây nhầm lẫn.
• Nguy cơ bị hack hoặc malware tấn công: Nếu thiết bị lưu trữ bị nhiễm virus, hoặc bạn ký nhầm giao dịch độc hại, hacker có thể lấy hết tài sản.
• Không có dịch vụ hỗ trợ khách hàng: Không giống ví sàn, bạn sẽ phải tự chịu trách nhiệm hoàn toàn, không có ai để khiếu nại nếu mất tài sản.

Top 5 non-custodial wallet phổ biến

1. MetaMask

MetaMask là ví non-custodial phổ biến nhất hiện nay trên hệ Ethereum và các blockchain tương thích EVM như BNB Chain, Polygon, Arbitrum hay Optimism.

Ví này có cả bản extension trên trình duyệt và ứng dụng di động, giúp người dùng dễ dàng quản lý token, NFT, cũng như kết nối trực tiếp với các ứng dụng DeFi. Ưu điểm nổi bật của MetaMask nằm ở sự tiện lợi và hệ sinh thái hỗ trợ rộng lớn, tuy nhiên hạn chế là ít hỗ trợ các non-EVM chain (không tương thích EVM), hiện mới chỉ tích hợp Solana.

2. Trust Wallet

Trust Wallet là ví non-custodial thuộc sở hữu của Binance nhưng vẫn cho phép người dùng tự nắm giữ khóa riêng tư. Điểm mạnh của Trust Wallet là khả năng hỗ trợ hơn 100+ blockchain khác nhau cùng hàng nghìn loại token, phù hợp cho cả người mới lẫn người đã quen sử dụng crypto.

Ngoài ra, ví còn tích hợp sẵn tính năng sàn giao dịch phi tập trung (DEX), staking và NFT. Với giao diện đơn giản và thân thiện, Trust Wallet được đánh giá cao trên mobile, tuy nhiên phiên bản extension trên trình duyệt chưa mạnh mẽ như MetaMask.

3. Phantom

Phantom được biết đến là ví crypto hàng đầu trong hệ sinh thái Solana, là lựa chọn quen thuộc cho những ai tham gia vào DeFi, NFT,... Giao diện của ví trực quan, dễ sử dụng, đồng thời tích hợp nhiều tính năng như swap token và staking. Thời gian gần đây, Phantom cũng đã mở rộng hỗ trợ cho Ethereum và Polygon, song phần lớn người dùng của ví này vẫn tập trung chủ yếu ở Solana.

4. OKX Web3 Wallet

OKX Web3 Wallet là một non-custodial wallet được phát triển bởi sàn giao dịch OKX, nhưng hoạt động hoàn toàn độc lập với ví custodial trên sàn. Điểm đặc biệt của OKX Web3 Wallet là khả năng hỗ trợ đa chuỗi, cho phép người dùng quản lý tài sản trên nhiều blockchain khác nhau chỉ trong một ứng dụng duy nhất. Ví này tích hợp đầy đủ các tính năng của Web3 như kết nối DApps, swap token, staking, tham gia DeFi, GameFi và quản lý NFT.

Ưu điểm của OKX Web3 Wallet là giao diện thân thiện, dễ sử dụng cho cả người mới lẫn người đã quen với DeFi. Người dùng có thể tạo ví mới hoặc nhập seed phrase từ ví khác để tiếp tục quản lý tài sản.

5. Ledger Nano (ví cứng)

Ledger Nano là một trong những ví phần cứng nổi tiếng nhất, được nhiều nhà đầu tư sử dụng để hold tài sản lâu dài. Với cơ chế lưu trữ private key hoàn toàn ngoại tuyến, Ledger mang lại mức độ bảo mật cao nhất, chống lại các nguy cơ bị hack, malware hay phishing.

Ví Ledger hỗ trợ nhiều blockchain khác nhau và thường là sự lựa chọn tốt nhất dành cho những người nắm giữ lượng crypto lớn. Điểm hạn chế duy nhất là chi phí để mua thiết bị (dao động từ 50 đến 300 USD) và thao tác sẽ chậm hơn so với ví nóng trên điện thoại hay trình duyệt.

Phân biệt ví non-custodial và custodial

Dưới đây là bảng so sánh những điểm khác nhau giữa ví non-custodial và custodial:

Lưu ý khi sử dụng ví non-custodial

Khi sử dụng ví non-custodial, bạn cần đặc biệt chú ý đến việc bảo mật và quản lý private key, bởi vì đây là chìa khóa duy nhất để kiểm soát tài sản. Dưới đây là những lưu ý quan trọng:

• Bảo quản seed phrase & private key an toàn: Seed phrase là “mật khẩu gốc” của ví. Bạn cần ghi lại và lưu trữ ở nơi an toàn, tốt nhất là trên giấy hoặc thiết bị lưu trữ ngoại tuyến, tránh chụp ảnh hay lưu trên điện thoại, email hoặc cloud vì có nguy cơ bị hack. Nếu để lộ hoặc mất seed phrase, bạn sẽ mất quyền truy cập vào toàn bộ tài sản.
• Cảnh giác với phishing và trang web giả mạo: Khi kết nối ví với dApps, cần kiểm tra kỹ địa chỉ website để tránh các trang giả mạo. Nhiều hacker tạo website hoặc ứng dụng trông giống hệt bản gốc để đánh cắp private key hoặc lừa người dùng ký giao dịch gian lận.
• Kiểm tra kỹ trước khi ký giao dịch: Mỗi khi ví yêu cầu bạn xác nhận một giao dịch, hãy đọc kỹ chi tiết (địa chỉ nhận, số lượng, phí gas, quyền truy cập DApp…). Một chữ ký sai lầm có thể cho phép hacker rút hết token trong ví.
• Ưu tiên sử dụng ví cứng khi lưu trữ số tiền lớn: Ví nóng (trên điện thoại hoặc trình duyệt) tuy tiện lợi nhưng dễ bị malware, virus hoặc keylogger tấn công. Nếu bạn nắm giữ lượng tài sản lớn, nên dùng ví cứng (Ledger, Trezor…) để tăng cường bảo mật.
• Update ứng dụng và bảo mật thiết bị: Đảm bảo ví và hệ điều hành luôn được update phiên bản mới nhất để tránh lỗ hổng bảo mật. Đồng thời, nên bật xác thực sinh trắc học (vân tay, FaceID) và đặt mật khẩu mạnh cho thiết bị di động hoặc máy tính.

FAQ

Có thể sử dụng nhiều ví non-custodial cùng lúc không?

Hoàn toàn có thể tạo và sử dụng nhiều ví non-custodial khác nhau cùng lúc nhằm tách biệt mục đích (ví lưu trữ dài hạn, ví giao dịch hàng ngày, ví kết nối DeFi…), giúp tăng bảo mật và quản lý tài sản hiệu quả hơn.

Ví non-custodial có thể khôi phục khi mất điện thoại không?

Có. Chỉ cần bạn còn giữ seed phrase, bạn có thể khôi phục ví trên thiết bị mới. Ngược lại nếu không có seed phrase, tài sản sẽ mất vĩnh viễn.

Ví non-custodial có cần KYC (xác minh danh tính) không?

Không. Vì bạn trực tiếp kiểm soát private nên không cần cung cấp thông tin cá nhân cho bất kỳ tổ chức nào.

Ví non-custodial có an toàn tuyệt đối không?

Không. Dù bảo mật cao hơn ví custodial, ví non-custodial vẫn có thể bị tấn công nếu thiết bị bị nhiễm malware, ký nhầm giao dịch, hoặc seed phrase bị lộ. An toàn hay không phụ thuộc chủ yếu vào cách bạn bảo mật.

Dùng ví non-custodial có phải trả phí không?

Việc tạo và sử dụng ví là miễn phí. Tuy nhiên, khi bạn thực hiện giao dịch trên blockchain, bạn cần trả phí gas cho mạng.

Có thể chuyển tài sản trực tiếp từ ví sàn (custodial) sang ví non-custodial không?

Có. Bạn chỉ cần lấy địa chỉ ví non-custodial và rút tiền từ sàn về địa chỉ đó. Cần chọn đúng mạng lưới để tránh mất tài sản.

Ví non-custodial có phù hợp cho người mới bắt đầu không?

Có, nhưng người mới cần làm quen với khái niệm seed phrase, phí gas và bảo mật cơ bản.

Trên đây là những kiến thức và chia sẻ của Block24 về khái niệm ví non-custodial. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào, anh em hãy comment xuống phía dưới để được Block24 giải đáp nhé!